အကြာရမျှာၚ်လွဟ် (သ္ကုတ် ၂)

ဗတာၚ် (တိထဝ်ရာ)

ရံၚ်ကဵုလၟိဟ်မ္ဂး ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ နွံဒၟံၚ်ဗၞတ် မသိုန်ကိုတ်ဟီုဂှ် ယဝ်သ္ဒးတံၚ်ဇြဟတ်ဗ္တိုက်မ္ဂး လၟိဟ်တံဏံ ပေၚ် ဟွံမာန် ဍာံဍာံရ။ ကောန်ပၞာန်မသိုန်ကိုတ်ဂှ် တော်ကဵု အကာဲအရာတံဒပ် လၟုဟ်မ္ဂး ထေက်ကဵုသ္ဒးဒှ် သံသယ၊ စၟတ်ရံၚ် မွဲတံဒပ် ကောန်ပၞာန်နွံဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံ ဗၞတ် ၂၀၀ မ္ဂး ပ္ဍဲတံဒပ် ၅၀၀ ဂှ် ကောန်ပၞာန်နွံဒၟံၚ် မွဲကိုတ်ရ။ မ္ၚးနူ လၟိဟ်ဏံတုဲ ထပ်ပံၚ်စုတ် နူဒပ်အမၠံက်၊ ဒပ်တၞဟ်ဟ်တံမ္ဂး လၟိဟ်ကောန်ပၞာန် မသိုန်ကိုတ် သ္ဂောံပေၚ်ဂှ် ဒှ်ဟွံ လောဲရ။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတ္ၚဲဏံ ဆဵုဂ္ဗဒၟံၚ်ပရေၚ်ခက်ခုဲ အရာဂၠာဲဗပေၚ်ဇြဟတ် ကော်ကောန်ပၞာန်တၟိရ။ ခေတ်ကၠာ တေံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူဗၟာ ဒေသအညာကဵု ဧရာဝတဳကီု၊ ဂကူချေၚ်၊ ရခေၚ်တံ လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်ဗၟာ နွံကၠုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဇကု ဟွံမွဲ၊ အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးအောန်ကီုတုဲ သၟတ်ဗၠာဲကွာန် ရးတံ လုပ်ပၞာန်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရ။ သၟတ်ဗၠာဲကောန်ကွာန်တံဂှ် ကေၚ်လဝ်  ကမၠောန်ဇြိုၚ်ၚ်တုဲ စှေ်နူဘာကွတ်ပၞာန်တုဲမ္ဂး ဒှ်ညးဗ္တိုက်ပၞာန်ခိုဟ် မွဲရ။ ဆဵုဂ္ဗပေါဲဗ္တိုက်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတး မပတံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ကဵု ကောံမျူနေတ် ကြံၚ် မ္ၚိုဟ်ရ။

နူခေတ်မဆလတေံဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝါတ်စှေ်ကၠုၚ်တုဲ ကမၠောန်ပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုအောန်စှေ်ရ။ စနူ ၁၉၈၈-၉၀ တေံတုဲ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာတံ တိတ်ကၠောန်စဍုၚ်မ္ၚး ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ရ။  စိုပ်အာဍုၚ်သေံ၊ မလေယှာ ဂၠိုၚ်တိုန်တုဲ ရဲကွာန်ရးတံ မတ်ပံက်အာ ဂၠာဲကမၠောန် ဒေသတၞဟ်တၞဟ်ရ။ သြန်ဂိတု ကောန်ပၞာန်မွဲဂှ် အောန်တဴနူကမၠောန်မ္ၚး ဗွဲမလောန်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ခက်ခုဲဒၟံၚ် အရာပကောံဇြဟတ် တုဲ လၟိဟ်ပၞာန်မသိုန်ကိုတ်ဝွံ ညးလ္ၚဵုတံ ညာတ်ဒၟံၚ် စရၚ် စက္ခူရ။

စရာဲဒပ်ပၞာန်

ကောန်ပၞာန်ခေတ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ဆဵုဂ္ဗၜတ်တုဲ အစောံစရာဲ ဍိုန်လျစှေ်ဒၟံၚ် နူအခိၚ်ကၠာတေံရ။ လၟိဟ်နွံဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်ပကတ်ပကေၚ်၊ ပရေၚ်စိုတ်ဓါတ်၊ ပရေၚ်မံၚ်စံၚ်၊ ပရေၚ်ထံက်ပလံၚ် ကပေါတ်ကယျိုၚ်တံ ဟွံဍိုက်ပေၚ် ရုံဂပ်မ္ဂး ကေတ်လ္တူသၞ ဟွံလောဲရ။

အခိၚ်ကၠာတေံမ္ဂး မွဲတံဒပ်မ္ဂး  ဇြဟတ်နွံဒၟံၚ် ဗၞတ် ရ၀၀ တုဲ ဇြဟတ်တိတ်ပၞာန် နွံဒၟံၚ် ၅၀၀ ရ။ ပစ္စုပ္ပန်ဏံဂှ်  ပ္ဍဲမွဲ တံဒပ်မှ ကောန်ပၞာန်နွံဒၟံၚ် အကြာ ၂၀၀ တုဲ ဇြဟတ်တိတ်ပၞာန် နွံဆ ဗၞတ် ၁၅၀ ဓဝ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် အစောန်စရာဲ ကောပ်ကာဲပၞာန်လေဝ် ဍိုန်လျစှေ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် ရဲလ္ၚတ်ပရေၚ်ပၞာန်တံ ပါ်ပါဲလဝ်ရ။ အကြာပ်ဒပ်၊ သ္ကိုပ်ဒပ် ခေတ်ကၠာတေံဂှ် ဆဵုဂ္ဗပၞာန်ဂၠိုၚ်တုဲ ဗ္တိုက်ပၞာန်ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဆ္ဂး စရာဲသ္ကိုပ်တံဒပ် (တပ်ရၚ်းမှူး) အခိၚ်လၟုဟ်ဝွံ ပၞး တုပ်ကဵု သ္ကိုပ်ဒပ်လပါ် (တပ်ခွဲမှူး) အခိၚ်ကၠာတေံရောၚ် သ္ဂးရ။

သၟာၚ်နူဂှ် ဘဝ အကြာကောန်ပၞာန်ကဵု ညးတာလျိုၚ်အဆံၚ်လ္တူတံ ကွာဗွဲမလောန်။ သ္ကိုပ်ဗိုလ်၊ သ္ကိုပ်ပၞာန်တံဂှ် အခေါၚ်နွံဒၟံၚ်နာနာသာ် သီကေတ် တိဍာ်၊ စလာပ်ဗဇဴ၊ ဗက်အခေါန်အကံက်တုဲ လောဲသိုက်ဒၟံၚ် ဂၠာဲကဵု သၚ် ဃဲကီုရ။  ကောန်ပၞာန်ဓမ္မတာဂှ် ဂျိုၚ်ဒၟံၚ် ဆသြန်ဂိတု ညိဓဝ်တုဲ ဝါတ်တဴဗွဲမလောန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ စိုတ်ဓါတ် ဗ္တိုက်ပၞာန်၊ စိုတ်ဓါတ်ဆာန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂှ် အောန်စှေ်ဒၟံၚ် ဇၟာပ်ဇၟာပ်တ္ၚဲရ။

ဗီုတိ-(ပေါဲဗ္တိုက်အကြာဒပ်ပၞာန်ကဵုဂကောံပၠန်ဂတး)

ဗိုလ်ပၞာန်ခေတ်ကၠာတေံဂှ် ဟိုတ်နူဆာန်ဍုၚ်ဆာန်ဂကူတုဲ လုပ်ပၞာန်၊ ဗိုလ်ပၞာန် ခေတ်လက်ကရဴဏံဂှ် ရန်ကဵု ဒှ်သေဌဳ၊ ဂွံအဝဵုတုဲ လုပ်ပၞာန်ဂှ်ရ စိုတ်ဓါတ်ဒုၚ်ဂိ၊ ဒုၚ်ချိုတ် အောန်စှေ်ရ။ ညးမခါတ်အကာဲပၞာန်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်ကၠုၚ် လဝ် ပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာကဵုဒပ်ပၠန်ဂတး (ကဝ်ကာတ်၊ ရခေၚ်) တံဂှ် ၜိုန်ရ ဒပ်ဗၟာ စကာဇြဟတ်ဂၠိုၚ် ကဵုလၟိဟ် သီုလွဟ်ဇၞော်၊ သီုပၞာန်ကျာဂှ် ချိုတ်ဂိ ဂၠိုၚ်နူရဲပၠန်ဂတးတံရ။

ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှောအ်အလုံဍုၚ်မွဲ

ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ တန်တဴဒၟံၚ် ဒေသညးကဵုညးဂှ် ဟိုတ်နူသ္ဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်လဝ် လ္တူဘ ဝဇကု၊ အခေါၚ်အရာဇကုတုဲ ဂကူဗွဲမဂၠိုၚ် ဂကောံရပ်လွဟ်ညးကဵုညး နွံတဴရ။ အကြာဂကောံဗော်ရပ် လွဟ် တံဂှ် ထပ်ပါ်ထောံမ္ဂး ဂကောံချုက်လဝ်လိက်ဒေါအ်ပန်ပှောအ်အလုံဍုၚ်မွဲ (NCA) ကေုာံ အလဵုအသဳကဵု ဂကောံ ဟွံချုက်လဝ်လိက်ဒေါအ်ပန်ပှောအ် နွံဒၟံၚ် ၜါသာ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅၊ ဂိတု အံက်တဝ်ဗါ ၁၅ ဂှ် အလဵုအသဳသမ္မတဥူတိၚ်သိၚ် ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတး ကောန်ဂကူလ္ၚူဵတံ ထပက် စၟတ်တဲဒေါအ်ပန်ပှော်အလုံဍုၚ်မွဲ ဂတသက်သဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်ရ။  ဂကောံထ ပက် စၟတ်တဲဒေါအ်ပန်ပှော်တံဝွံ ဗော်ကရေၚ် KNU, KPC, DKBA ပိဂကောံ၊ ဗော်သေံ RCSS ၊  ဒပ်ဂကူချေၚ် CNF ၊ ဂကောံပအိုဝ် PNLO ၊ ဗော်ရခေၚ် ALP ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ကွးဘာဗၟာ ABSDF တံတုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဂ ကောံလာဟူ LDU တံဂှ် ထပ်ထပက်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲ ၂၀၁၈ ရ။

ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှော် (၁၀) ဂကောံဏံ သ္ဂောံချပ်ဂၞန်စ ပရေၚ်ကမၠောန်စပ်ကဵုဓဝ်ၜိုဟ်လလံဂှ် ဂကောံပၠတရဴ လၟေၚ်ကမၠောန်ၜိုဟ်လလံ (PPST) နွံတဴရ။ လညာတ်ဂကောံဏံဝွံ ဗက်ဂၠံၚ်ဍာန်ပညဳပညပ်အာ ပြဿနာဍုၚ် နဓဝ်ၜိုဟ်လလံတုဲ တက်ကျာသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တၞဟ်နဇက်တိုန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖိတ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳသ္ဂးရ။ ကုအလဵုအသဳပၞာန် လၟုဟ်လေဝ် ၜိုန်ညးတံ ဟွံထံက်ဂလာန်ပရေၚ်သီအဝဵုဂှ် ညးတံ အာဂၠံၚ်တရဴ သဳကၠဳပညဳ ပညပ်အာပၠန်ရောၚ် လလောၚ်လဝ်ရ။

ကမ္မတဳပညဳပညပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဖိတ်ဒရေဝ် (FPNCC)

မ္ၚးနူ ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှောအ်ဏံတုဲ ဗော်ဟွံပါလုပ် ဒေါအ်ပန်ပှောအ်အလုံဍုၚ်မွဲ သှေ်တဴဒၟံၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဂကောံ ပၠန်ဂတး ဟွံဒေါအ်ပန်ပှောအ် သှေ်ဒၟံၚ် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာတေံ ပံက်လဝ် ဂကောံမဟာမိတ် Northern Alliance ရ။ ဗွဲကြဴ ညးတံ ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ် နကမ္မတဳ ချပ်ဂၞန်ပညဳပညပ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဖိတ်ဒရေဝ် (Federal Political Negotiation and Consultative Committee) ရ။ ပ္ဍဲဂကောံဏံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဝ UWSA, ဗော်ကချေၚ် KIO, ဒပ်ပၞာန်တအာၚ် TNLA, ဒပ်ကဝ်ကာတ် MNDAA, ဒပ်ရခေၚ် AA, ဒပ်သေံသၟဝ်ကျာ SSPP/SSA, ဒပ်မိုၚ်လာ NDAA တံ ပါလုပ်ရ။

မ္ၚးနူဂကောံဏံတုဲ သ္ဂုတ်သၟဝ်ကျာတေံဂှ် ဒပ်သေံဍာဲ၊ ဒပ်နာဂ၊ ဒပ်ပၞာန်ချေၚ်ဇြဝ်မဳတံ သှေ်ဒၟံၚ်ဏီ။ ဒပ်ပၞာန်ဝ၊ မိုၚ်လာ၊ ကဝ်ကာတ်တံဝွံ စမံက်ကၠုၚ် အခိၚ်ဗော်ကောံမျူနေတ်ဗၟာထကးတိတ်တုဲ  ဂကောံတံဏံ ဂွံအခိၚ် ပခိုၚ်ပ္တိုန်ဒြဟတ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်နာနာသာ် အဃောဒေါအ်လဝ်ပန်ပှော်ကု အလဵုအသဳပၞာန် ခေတ် “နအဖ”ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲပၞာန်ပၠန်ဂတးဗၟာဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဂကူဝ (UWSA) ဝွံ ဒှ်ဂကောံ ဒြဟတ်ဇၞော်အိုတ်တုဲ ကောန်ပၞာန်ဗ္တိုက် နွံ ဒၟံၚ် ဗၞတ်ပန်ဠက် (ဒပ်လၟိန် ၃၀၀၀၀၊ ဒပ်အရန် ၁၀၀၀၀)၊ ရိုဟ်ကၞက်ပိုန်ဒြပ်တံလေဝ် ခိုၚ်ကၠိုက်ဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ဂောံ တီကေတ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုဂကောံမဟာမိတ်သၟဝ်ကျာတေံဂှ် ဒပ်ပၞာန်တအၚ် (Taang National Liberation Army) ကဵု ဒပ်ရခေၚ် (Arakan Army) ၜါဂကောံဝွံ သၟတ်တံ အာက္ဍိုပ်တုဲ ပတန်လဝ် ဗော်ရပ်လွဟ် ပၠန်ဂတး အကြာပွိုၚ် (၁၀) သၞာံ ဏံဓဝ်ရ။ ကိုပ်ကၠာ စပတန်ကၠုၚ် နူဇြဟတ်ဗၞတ် ၃၀-၄၀ ဂှ် စဵုကဵု ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန် ပေၚ်ကဵုဠက် ပြိၚ်ပကာန် ကဵုဒပ်အလဵုအသဳမာန်ဂှ် ပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတံကီု  စွံကၠုၚ် အရီု၊ စိုတ်လုပ်စ၊ သီု ထိုၚ်သး ဒကိုတ်အံသဝ် လ္တူဗော်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တၟိ ၂ ဏံရ။

ဂကူတအၚ်ဝွံ ညးတၞဟ်တီဒၟံၚ် နယၟု “ပလိုၚ်” တုဲ ရှေ်သှေ်ဗုဒ္ဓဘာသာ မၚ်မွဲအခိုက်ကၞာညးတံ ဗွဲမစိုန်ဝုန်ရ။ စိုပ် အာကွာန်လ္တူဒဵုညးတံ တန်တဴဒၟံၚ်မ္ဂး သ္ဂောံဆဵုအာ ကၠအ်လဖက်ဇၞော်ဇၞော် အလုံဂြိုပ်တုဲ ဂကူတအၚ်တံ ဂယျိုၚ် လမျီုကမၠောန်တဵုလဖက်ဂၠိုၚ်ရ။ ညးတံဟီုအရေဝ် ရမျှာၚ်တိုန်စှေ် တုပ်အရေဝ်မန် ပါလုပ်ပ္ဍဲဂကောံ ဟီုအရေဝ် မန်ခမာ “သြစထြဝ်အေယှာတိတ်” (Austroasiatic languages) ရ။ တအာၚ်ပလိုၚ်တံ တန်တဴဒၟံၚ် သၟဝ်ကျာ တွဵုရးသေံ (Northern Shan State) တုဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ကြုက်ကဵု ကဝ်ကာတ်၊ ဗၟံက်ဍုၚ်သေံတံဂှ်လေဝ် ပြးဒၟံၚ်ကီုရ။

လၟိဟ်ကောန်ဂကူတအၚ် ဗၞတ်လဵု ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်၊ တော်ဆဒၟံၚ် ထပှ်ကိုတ်ပြၚ်ရ။ ပၠန်ဂတးဂကူတအၚ် ဗွဲကိုပ် ကၠာဂှ် ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၃ ဂိတုဂျာန်နဝါရဳ ၁၂၊ တ္ၚဲပၠန်ဂတးညးတံ ပ္တန်ဒပ်ကောန်ဂကူတအၚ် (PNF) သာ်ဝွံ စၟတ်သမ္တီလဝ်ရ။ စိုပ် ၁၉၇၆ ဂှ် ဂကောံဏံ ပြံၚ်သၠာဲထောံယၟု PSLO/ PSLA တုဲ ဆက်လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက် သွက်ကောန်ဂကူညးတံရ။ ဂကောံဝွံ သ္ဒးဒုၚ်ကရေပ်ကု အလဵုအသဳပၞာန်တုဲ ပ္ဍဲ၁၉၉၁ ဂှ် ဒေါံအာပန်ပှော်၊ သ္ဒး ပအပ်ထောံလွဟ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၅ ရ။

ကၠအ်လဖက် ပ္ဍဲဒေသတအၚ်

ဒပ်ပၞာန်တအၚ် (TNLA)

စနူအခိၚ်ဂှ်တုဲ သ္ဂံၚ် PSLO/ PSLA သှ်ၜေက်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပယျဵုသေံ-ဗၟာ ပ္ဍဲဂကောံမဟာမိတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် “မဒတ” ဂှ် ဟွံဒုၚ်တဲပရေၚ်ဖျေံလွဟ်တုဲ ဆက်တန်တဴချဳဒရာၚ် အာနယၟု TNLA/PSLF ရ။ သၟတ်သှ်ၜေက်ဒၟံၚ် မနွံယၟု မိုၚ်အိုက်ဖုၚ်ဝွံ ကေတ်တာလျိုၚ်ဥက္ကဌတုဲ ပကောံ ကၠုၚ်ဇြဟတ် သွက်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဂကူတအၚ်ရ။ ဂ ကောံဝွံ အခိၚ်စပတန်လဝ်ဂှ် ဂွံအရီုဗၚ်နူ ဂကောံကချေၚ် (KIO) တုဲ လုက်စုက်ကဵု ညးတံဂၠိုၚ်ရ။ ဆ္ဂးကြဴနူ ၂၀၁၅ ဂှ် ညးတံလုက်စုက်ကဵု ဂကောံဝ (UWSA) ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ရ။  ဂကူဝကဵု တအာၚ်တံ ဟိုတ်နူ ဒှ်မန်ခမာ မွဲစွံတုဲ အရေဝ်ဘာသာ၊ အခိုက်ကၞာ တုပ်ညးသ္ကအ် ဆာန်ကၟိန်ကၠောံခ္ဍ ညးသ္ကအ် ဒှ်မာန်ရ။

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံ ဥက္ကဌတာအိုက်ဖုၚ် ကဵု တာဖုၚ်ကျဝ်တံဝွံ တန်တဴကၠုၚ်လဝ်အကြာပယျဵုဍုၚ်သေံ၊ အကြာ ဂ ကောံမဟာမိတ်တံတုဲ ဆဵုဂ္ဗ ပရေၚ်ဆက်ဆောံမဟာမိတ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နွံရ။ ဂကောံပၠန်ဂတးတအၚ် န သၟတ်တံအာက္ဍိုပ်ဝွံ ပ္ဍဲအခိၚ်မွဲဍောတ်ဓဝ်ဂှ် စန်ဒက်ဂွံ ကောန်ဂကူတအၚ်ပ္ဍဲဒေသညးတံ ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်တုဲ ဖျေံဒၟံၚ်သ္ဇိုၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ဗွဲမသၠဲလးရ။ တၟေၚ်တဴမွဲဂှ် ဂကူတအၚ်တံ တိတ်ကၠောန်စကမၠောန်အာဍုၚ်မ္ၚး အောန်နူကဵု ဂကူညးတၞဟ်ရ။

ဒပ်ပၞာန်တအၚ်ပလိုၚ်

ဂကောံရပ်လွဟ်တအၚ်ဝွံ ချဳဒရာၚ်တန်တဴ ဒၟံၚ်ဗၟံက်ၜဳသၚ်လောန် ပ္ဍဲဍုၚ် သေံသၟဝ်ကျာ၊ အကြာဒေသ “ကျောက်မဲ”၊ သဳပဝ်၊ “မိုးကုတ်” တံရ။ ပကတ်ပကေၚ်ပရေၚ်ပၞာန်ချိုတ်ပၠိုတ်၊ ကပေါတ်လွဟ်ပၞာန်ဍိုက်ပေၚ်တုဲ သီုအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန် မပတံ ထိၚ်ဒဝ် ကေတ်အရေဝ်ကု ရဲသွံရာန် ဂဥုဲၜူမာဲတံရ။ ဟိုတ်နူတိဍာ်တုဲ ဒှ်ပန် ပှေအ်ကဵုဒပ်ပၞာန်သေံ က္ဍိုပ် ယတ်သိတ် (RCSS/SSA) ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၀၊၂၀၂၁ တေံကီုဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်မဟာမိတ်ကု က္ဍိုပ် သေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ (SSPP/SSA) ခိုဟ်ဟ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူတအၚ်ဝွံ အခိၚ်စ ပတန်ကၠုၚ်ဂှ် နွံၜိုတ် ဆၜါပိစှော် အကြာမုက်ဍောတ်မတ်သဝ်ကီု လေဝ်  လၟုဟ်မ္ဂး ဇြဟတ် နွံဒၟံၚ်အကြာ (၈၀၀၀) ရ။ ဒပ်တအၚ်တံ လုပ်ဗက်သြန်လ္တူဍုၚ်မိုးကုတ်၊ မူသေဝ်၊ ကောပ်ဃိုၚ်ကီု၊ လုပ်ပန် ဒပ်ပၞာန်ပ္ဍဲ “ပြၚ်ဦးလွၚ်”၊ ဗ္ဒိုပ် “ဂုတ်တွၚ်း” ကီု၊ ကၟာတ်ဂၠံၚ်ဇၞော် ဗက်အကံက်တံဂှ်တုဲ ပြာကတ်ကၠုၚ် အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ဗော်တအာၚ်ဝွံ ပံၚ်တောဲကဵု မဟာမိတ်တံတုဲ လုပ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ဗွဲမဂံၚ်သ္ကာဂှ် သ္ဂောံဆဵုကၠုၚ်ရ။

ဗတာၚ် (တိထဝ်ရာ)

(လိက်ပရေၚ်ပ္တိုန်ထ္ၜး ဗွဲလ္တူဝွံ လညာတ်ညးချူလိက်ဟေၚ်ရ။)

တၚ်နၚ်ကံက်နုက် မောၚ်မောၚ်စိုး-ညးမလ္ၚတ်ပရေၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်