ရဲရပ်လွဟ်ဂှ် ဒှ်ရဲနွံကဵု စိုတ်သၟိၚ်တၠ

ကောန်ဂကူမန်တအ် ဍုၚ်ကွာန်ဌာန်ဒေသညးတအ် ဒးဒုၚ်ပလီုပလာ်တုဲ စိုတ်ဂိ လုပ်ဂြိုပ်ရပ်လွဟ် ပုန်ကဵုပၞာန်ဗၟာ နွံဂလိုၚ်ရော မိက်ဂွံတီကေတ်စရၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်၊ ဆဂး ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်နူပၞာန်ဗၟာ စံၚ်ကၠေံပလီုကၠေံကွာန်ဓမ္မသဂှ်တုဲ ဍေံပြံၚ်လှာဲ အာမွဲသာ်မာန် ပ္ဍဲကောန်ဂကူပိုဲဂှ် ဂတဏံ ဂွံသိုၚ်သ္ၚိဌာန်ခိုဟ်ဟ်တုဲ ဒုၚ်စသိုၚ် ညံၚ်ရဴခေတ်မဒေါံလဝ်ပန်ပှော်တေံဂှ် ညးတအ် ဟွံဂံၚ် ဒှ်မာန်ရောၚ်။ ခေတ်ကာလဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒိုအ်ပန်ပှော်တုဲ ညးတအ် မံၚ်ကၠုၚ်ဗွဲတသိုက်ဂှ် အိုတ်အာဂှ်တုဲ ပိုန်ဟာန်
ဒြပ်ရတ် ညးတအ် မပကောံပကေဝ်လဝ် ပွိုၚ်ၜိုတ်ပိစှော်သၞာံဍောတ်တ်တအ်ဂှ်လေဝ် လေၚ်ဒိုက်အာအိုတ်ကီုရ။ ဟွံဗၠးၜး ဏီမဂး ဂွံကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒက်ပတန်ဘဝ မခိုၚ်ဗိုန် မၜိုဟ်သြိုဟ်မွဲဟီုဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ်ဟီုဂှ် တ္ၚဲဏံ သက် သဳဍေံမံက် ကၠုၚ်ရ။ ကွာန်ဓမ္မသ ဒးဒုၚ်စံၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဆကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ်တုဲ ဂတဏံ သွက်ဂွံဒးဒုၚ်စံၚ်ဂှ် သှ်ေမံၚ်ဟွံအောန်ဏီရ။ ကွာန်ဓမ္မ သရဒး ကွာန်ပိုဲကာလလဵုဟွံဒး သာ်ဝွံ ယဝ်ရမၞးတော်ဆလဝ်မဂး မၞးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်သာသ္ပအ်ဟေၚ်ရ။ ခြာဟွံလအ် မွဲနဲမွဲဗီု ဒး ဟေၚ်ရောၚ်ဂှ် ပၠုပ်လဝ်ဂၠမ်စိုတ်တုဲ တန်တဴအာညိ။

ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်စံၚ်ကွာန်တုဲ ကောန်ဂကူပိုဲမသှ်ေသၟေဟ်မံၚ်တအ်ဂှ် ဖေက်ကံၚ်သဳပၞာန်တုဲ ဟွံဂံၚ်ဟီုပါ်ပဲါလေဝ် ညာတ်ကေတ် မာန်ကီုရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် အာစိုပ်ဒဒိုက်မဂး “ကၠုၚ်ဒၞာဲပိုဲ” ပွမဒုၚ်တၠုၚ်သာ်ဝွံ ပရေံဟွံဟီု ဆဂး ဟွံတုဲရ။ ပြဝဝွံ ခိုဟ်နူကဵု “ဗန်တဲတုဲမၚ်ဗဵု်”ဓဝ်ရောၚ်။ ပိုဲဟွံကၠောန်ဂၠိုၚ်နူဏံမဂး သွက်ဂကူပိုဲ ဂွံယျးတၟးဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ “ပိုဲဒးညဳသာဟာ၊ ဒှ်ဘဝဍိက်ဂှ် ပရေံလောန်ဟာ၊ ဘဝဒးမံၚ်သၟဝ်တဲတၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာ ပရေံလောန်တုဲ ဂၠာဲဂၠံၚ် ဂၠာဲနဲကဲဂွံတိတ်ဗၠးဟာ၊ ပိုဲဒးရပ်လွဟ် ထေက်ဟာဟွံထေက်ဟာ” မပတံသာ်ဝွံ ပိုဲဒးပတှ်ေညာန်ပညာတုဲ ဂၠာဲသွဟ်ဍာံရ။ ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲ ပြသၞာဂကူပိုဲဂှ် ပိုဲပသောၚ်ကေတ် နကဵုပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်၊ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ခိုဟ်ဟ်ဆာဲဆာဲ၊ ပရေၚ်ဟွံပတီ ဟွံဂွံဟေၚ်ရ။ သကိုပ်ဝန်ဇၞော်ဍုၚ်မန် ဟီုကဵုကသပ် ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် ကုရဲကွာန်မန်တအ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်စဴဒက်ပတန်ဘဝတၟိ နကဵု အရီုအဗၚ်ရီုညိညဂှ် ယဝ်ရပြေမံၚ်စိုတ်မဂး ဆက်တုဲသ္ပအာဍိက်ညး မွဲကဝ်ရ။

ယၟုပေဲါပၞာန် “အံၚ်ဇဲယျ” ဂှ် ကံၚ်သဳပၞာန်ဗၟာ စကာတုဲ လိုန်ပိန်ကၠုၚ်မန်၊ ကရေၚ်တအ်ဂှ် ဒဒှ်ရ ညးတအ် ဖျေံလဝ်သန္နိဌာန်စိုတ် ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်သာ်လဵုနွံရောဟီုဂှ် မၞးတအ်ထေက်ကဵုဒးကၠိုဟ်ရ။ ဗျူဟာစံၚ်ပလီုပလာ်ဂစိုတ်ကလက်ဂကူမန်ခေတ်တြေံတေံဂှ် ညးတအ် ကလေၚ်စကာအာခေတ်တၟိဏံပၠန်ရောၚ်ဂှ်တုဲ ပွမစံၚ်ပလီုကွာန်ဓမ္မသတအ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ညးတအ် ဗၟံက်ဂွံရုပ်ရဴ ၜိုတ်မွဲက္ဍိုပ်ကၠံဓဝ်ဟေၚ်ရ။ သၟေဟ်ဒၟံၚ်ဒစိတ်စှော်ဒစိတ်က္ဍိုပ်ကၠံဂှ် ဂတဏံ တန်တဴကဵုအကာဲအရာတုဲ ကၠောန်သ္ပအာရောၚ်ဟီုဂှ် ဝိုတ်ကၠေံဟွံဂွံရ။ တၞောဝ်ဒဝောဝ်ခေတ်တၟိတအ် ဟွံစကာစိုတ်ရာဇာဓိရာဇ်မဂး လေၚ်ဒိုက်အာပ္ဍဲသၟဝ်ဗျူဟာပၞာန် “အောၚ် ဇေယျစစ်ဆၚ်ရေး” ဂှ်ရောၚ်။ ဂွံလ္ၚတ်ကေတ်ယၟုသွက်ပေဲါပၞာန်ဂှ်ဗက် ကောန်ဂကူသေံတံ မဳဒဳယျာသေံတအ် ကူချပ်စိုပ်အာ ဗီုဗၟာ မစံၚ်လဝ်ဍုၚ်ညးတအ်ဂှ်ရောၚ်။ ယဝ်ရပိုဲဂၠာဲမံၚ်ဂၠံၚ်ဂွံပဲါဒဴတုဲ ဟွံတ္ၚိန်ရပ်လွဟ်ဏီမဂး အလန်ဏံဂကူပိုဲဟွံသာလးလးရ။

အခိၚ်ကာလဗၟာကဵုဗၟာထကးပြးမံၚ်ဏံ ရခေၚ်တအ်၊ ကချေၚ်တအ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ်၊ ချေၚ်တအ် ပတိတ်ဇြဟတ် လပါ်ဂွံယိုက်ပၞာန်တုဲ ရုန်ဂစာန်ကၠုၚ်သွက်တိဍာ်ညးတအ် ဂကူညးတအ် ဂွံဗၠးၜးရ။ တိဍာ်ရခေၚ်တအ်၊ ကချေၚ်တအ်၊ ကရေၚ်ဍာဲတအ် ညးတအ်ကလေၚ်သီကေတ်ဂွံ ကြပ်အိုတ်မံၚ်ရ။ ဆဂး မန်ပိုဲ ဍေံစံၚ်ပၠေၚ်မံၚ်ကွာန်ဇကုဖိုဟ်လေဝ် ဟွံဂံၚ် တဝ်စၞေဟ်အိုတ်ရ။ ရပ်လဝ်ဝါဒ ညးဒးညးဒုၚ်တုဲ ဗီုညးညးကဟဳမံၚ်အိုတ်ကီုရ။ ရဲရပ်လွဟ်လေဝ် ဟွံဂံၚ်တဝ်စၞေဟ်၊ ရဲဟွံရပ်လွဟ်လေဝ် ဟွံဂံၚ်ဒစဵုဒစးအိုတ်ရ။ ရဲစိုပ်ဍုၚ်သအာၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညာတ်ဒးဍာ်ကေဝ်ချောဲၜတ်တုဲ လဟိၚ် မံၚ်ကဵုပရေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴအိုတ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ်ပၠန်လေဝ် ကေတ်မံၚ်ဗၠးၜးမန် တဝ်စၞေဟ်မံၚ် ပ္ဍဲအန်လာၚ်အိုတ်ပၠန်ရ။ ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် အောန်နူကဵုကရေၚ်ၜါပိဆဏီပၠန်ဂှ်တုဲ ဒှ်ဂကူမန် တုပ်သၟဟ်ကဵု သီုဒှ်ဍိက် သီုဒှ်ပၠက် သီုဒှ်ဂၠုဲ ရ။ တော်ကဵုဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တအ်မဂး ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမန် အောန်အိုတ်ဂှ်တုဲ အရာဝွံ ကလိဂွံအဓိပဲါဍေံ ပိုဲဗၠးၜးလဇုဲအိုတ်သၟးဟွံက သီုဒှ်ဂကူ ဂွံကၠက်ပြဟ်အိုတ်ကီုရ။ ဂကူမန်တအ် ဂလိုၚ်လဵု စိုတ်လုပ်စကဵု ဂွံပၠန်ဂတးသွက်ဗၠးၜးအောန်ရောဂှ် တော်ဆ ကဵုလၟိဟ်ကောန်ပၞာန်မန်တအ်ဂှ်မဂး တီကေတ်မာန်ရ။ ဂကူမန်တအ် မၞိဟ်လေပ်လိက်ဂၠိုၚ် ဆဂး စိုတ်ဍိက်လေဝ်ဂၠိုၚ်နူညး တၞဟ်အိုတ်ကီုရ။
ဂကူပိုဲတအ် သ္ပအဓိကကဵုလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်သၟးဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ လပါ်ပၠန်ဂတး လပါ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညးမွဲကီု စိုတ်ဟွံလုပ်စရ။ ပ္ဍဲအရာဒးဟီုချူလိက်ဗၟာတှ်ေလေဝ် ပြဟ်အိုတ်ရ။ အရာပတောအ်ဗက်ကိုဝ်လိုဝ်နဳဗၟာမဂး ပြဟ်အိုတ်ရ။ ကောန်ဨကရာဇ်ချပ်နန် ကောန်သၟိၚ်ချပ်နန် ညးတမၠာတအ်ဟီုစဂှ် ကောန်သၟိၚ်၊ သၟိၚ်ဟီုဂှ် ဒၞာဲဏံ ပိုဲဒးကံက်အဓိပဲါ မၞိဟ် ကၠောန်သွက်ဂွံအုပ်ဓုပ်ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ရ။ ပိုဲချပ်တဝ်စၞေဟ်ဂွံအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုပိုဲတအ် ဒှ်ကောန်သၟိၚ်ရ။ ပိုဲပၠန်ဂတးဂှ် သွက်ဂွံအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဇကု ဗွဲအလဵုဇကုဟေၚ်ရ။ ဣဏံဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုခေတ်ကၠာတေံ ညးတအ်ဟီုစ ကောန်သၟိၚ် ချပ်နန်ရ။ ပူဂဵုအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် သၟိၚ်မဒှ်ဂှ်တုဲ မၞိဟ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်အဆံၚ်ဆံၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲကော်ခဴစသၟိၚ်စဍုၚ်အဆံၚ်ဆံၚ်ရ။ ဝေါဟာ ရအေၚ်္ဂလိက် govern/ governing/ government/ government body တအ်ဂှ် ကလိဂွံအဓိပဲါဍေံ အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန်၊ သၟိၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ဂကောံအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန် နာနာသာ်ရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန် သီုဖအိုတ်တအ်ဂှ် ဍေံ ဆက်စပ်ကဵုဝေါဟာရမဂး “သၟိၚ်” ဖအိုတ်ရ။ ပိုဲဒှ်ကောန်မန်မဂး ပိုဲထေက်ကဵုဒးရပ်လွဟ်တဝ်စၞေဟ်ဂှ်တုဲ ယဝ်ရပိုဲဟွံရပ် လွဟ်တဝ်စၞေဟ် သွက်ဂွံသ္ပသၟိၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန်မဂး ပိုဲဂှ် ဟွံဒှ်ကောန်သၟိၚ်ချပ်နန်ရ။ ဒှ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဓမ္မတာရ။ ပူဂဵုရပ် လွဟ်တဝ်စၞေဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်တၞောဝ်ဒဝောဝ်သွက်ဂွံသ္ပသၟိၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ပၠန်ဂတးမန်ဟွံမွဲမဂး ဍုၚ်မန် လေဝ်ဟွံမွဲ၊ သၟိၚ်မန်လေဝ်ဟွံမွဲရ။ သၟိၚ်မန်အနာဂတ်ဂှ် ကၠုၚ်နူပၠန်ဂတးမန်ဟေၚ်ရ။

အတိုၚ်နာဲကသုမန် မဒှ်က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကောံဖိတ်ဒရာဍုၚ်မန်ဟီုလဝ် ပ္ဍဲအခိၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူ ပ္ဍဲမဟ္ၚာဲဂှ်မဂး “ အခေါၚ် အရာဂွံဗၠးၜး အလန်ဏံဂှ် ခိုဟ်အိုတ်ဂှ်တုဲ ဗီုဏံ ၜိုတ်ကၠံသၞာံပၠန် ဠဂွံမှဣဂွံရောၚ်။ အလန်ဏံ ပိုဲဟွံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးမဂး ဂကူမန်ပိုဲဂွံဗၠးၜးဂှ် လဇုဲအာၜိုတ်ကၠံသၞာံပၠန် ဒှ်မာန်ရောၚ် ညးတေံဟီုတော်ဆလဝ်ရ။ ညးဝွံ ဒှ်ပူဂဵုနွံကဵုဗဟုသုတ တီကၠိုဟ် အကာဲအရာဂၠးတိမွဲဂှ်တုဲ ဂလာန်ညးဟီုဝွံ ပိုဲထေက်ကဵုဒးယိုက်ဒိုက်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။ အခိၚ်ဍာ်ဒးကျာဒး ပိုဲဒုန်မဂး စိုပ်ပြဟ် သၟးဟွံက မၞိဟ်လေဝ်သာရ။ ပၠန်ဂတးမွဲမွဲဂွံဗၠးၜးဂှ် တန်တဴကဵုဇြဟတ်သၟးဟွံသေၚ် အခိၚ်ကာလလေဝ် ပၟိက်ဇၞော်ရ။ က္ဍိုပ်သ ကိုပ်ပၠန်ဂတးတအ်ဂှ်လေဝ် ပၟိက်ဇၞော်ကီုရ။ တိုန်ဒဵုဒှ်ကၠ စှ်ေဍာ်ဒှ်ကျာံ ပဝ်လတူအကာသ ဒှ်လနေၚ်ဟွံသေၚ်မဂး ဂွံဗၠးၜးဂှ် ဟွံ လောဲသွာကီုရ။ ပၠန်ဂတးမန်ပိုဲ ကလိဂွံမဟာမိတ်ကဵုဍုၚ်ဂၠးတိတအ်ဂှ် ကြပ်ဟွံမွဲမံၚ်ဂှ်တုဲ မဟာမိတ်ဟွံမွဲမဂး အံၚ်ဇၞးဟွံမာန်ရ။
ကောန်ဂကူပိုဲတအ် ယဝ်ဟွံမိပ်ကဵုဘဝပၠန်ဂတးမဂး ဒှ်အရာမိပ်ကဵုဘဝဍိက်၊ မိပ်ကဵုဘဝပၠန်ဂတးမဂး ဒှ်အရာမိပ်ကဵုဘဝတၠ ရောၚ်။ ပိုဲကဵုညးတၞဟ်အုပ်ဓုပ်ပိုဲဟာ၊ ဇကုပိုဲ ဍုၚ်ပိုဲ ပိုဲအုပ်ဓုပ်ကေတ်တ်ဟာဂှ် ဒးသၟာန်ရ။ ယဝ်ကဵုညးတၞဟ်အုပ်ဓုပ်ပိုဲမဂး စိုတ်ဍိက်ရ။ ယဝ်ရသွက်ဗၠးၜးတုဲ ရုန်ဂစာန်မံၚ်မဂး ဝါတ်သှ်ေဆဂၠိက်မွဲဂတှ်ေသောၚ်ဍေံ ဆက်ကၠောန်ညိ။ အလန်ဏံ ဂကူ ပိုဲထေက်ကဵုဒးဗၠးၜးဍာံဍာံရောၚ်။ တာလျိုၚ်နာဲမၞးမွဲသာ်ဂှ်တှ်ေ ရပ်လွဟ်ကၠောန်ပၠန်ဂတးမန်ညိ။ ရပ်လွဟ်ကၠောန်မံၚ်ပၠန်ဂတးမဂး ဂကူမန်ပိုဲ အလဵုလဵု နွံကၠုၚ်ကဵုကျာ်သြဳ ပ္ဍဲလဒေါဝ်ဂၠးတိရောၚ်။ ကၠောန်ပၠန်ဂတးဍာံဍာံညိ၊ ဂကူပိုဲဒးဗၠးၜးဍာံဍာံရောၚ်။ မၞိဟ်ကၠောန်ပၠန်ဂတးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်နွံကဵုစိုတ်သၟိၚ်တၠရောၚ် ယဝ်ရဟီုမဂး ဟွံဗၠေတ်ရ။