အမိၚ်ရပ် ရုၚ်ဓဝ်ဂၠးတိ စွံသတိညိကီု

ကလၚ်ကေတ်ရမ်သာၚ်ညးတအ် ပ္ဍဲမေ ၁၆-၁၇ဂှ်မဂး ပရေၚ်ဒက်မိတ်ဇမၞော် မရန်တၟံဂွံကော်ဆောပြိုၚ်ပကာန်ကဵုအမေရိကာန် ကေုာံ ဂွံပြံၚ်လှာဲကၠေံဂၠးတိပိုဲဏံမွဲဂှ် ညးတအ် ကလိဂွံမံၚ်ပေဲါအံၚ်ဇၞးဇၞော်ဇၞော်မွဲရောၚ်ဂှ် နိသဲကေတ်ကဵုပရိုၚ်အလဵုအသဳ ကြုက်ကဵုရာတ်ရှာ မချူလဝ်တုဲ သရုပ်ကေတ်နကဵုလညာတ်သာ်ဝွံရ။ သမ္မတရာတ်ရှာ အာစိုပ်ဍုၚ်ကြုက် ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲဂှ်တုဲ လလောၚ်တြးပတိတ်လဝ်လိက်လလောၚ်တြး မၞုံ(၆)မုက်လိက်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်ဒက်မိတ်ညးတအ်ၜါဍုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ပခိုၚ်ပတိုန်၊ ပရေၚ်ပံၚ်တဲ စပ်ကဵုသွာၚ်နာနာ ကေၚ်ကာနာနာတအ်ဂှ် ညးတအ်ကလေၚ်ကၟောန်ပတိုန်လဝ်၊ သွက်ဂွံအာက္ဍိုပ်ဂၠးတိဂှ်လေဝ် ညးတအ် ကလေၚ်လဟဵုပတိုန်လဝ်လညာတ်ညးတအ်အိုတ်ပၠန်ရ။ ဒတဴလိုၚ်ဍုၚ်ကြုက် စပ်ကဵုကေၚ်ကာ ပေဲါပၞာန်ယူကရိန် ဂှ်လေဝ် လပါ်ရာတ်ရှာ ဟီုထိုၚ်သးကီုရ။ သၟိၚ်ဇၞော်ၜါဍုၚ် ဆဵုဂဗညးသကအ်ဂှ် အလုံလိုက်မွဲ မၚ်ဗဵုလ္ၚတ်မံၚ်အိုတ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ပရိုၚ်ရာတ်ရှာ ဟီုကေတ်ဂုန်စရာဲရ။ ညးတအ်ၜါဍုၚ်ဂှ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ကဵုအမေရိကာန်မွဲဓဝ် မအာမံၚ်က္ဍိုပ်ဂၠးတိဂှ်တုဲ ဂၠးတိပိုဲဏံ ဗီုညးကဵုညး ညံၚ်ဂကောံဇြဟတ်ဂမၠိုၚ်ဂွံမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် ညးတအ်အာက္ဍိုပ်တုဲ ရုန်ဂစာန်ကၠုၚ်ရောၚ်ဟီုရ။

ပ္ဍဲတ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ မေ ၁၅ဂှ် သကိုပ်ဝန်ဇၞော် သလောဗေကဳယျာ နာဲရောဗာတ် ဝှဳကိုဝ် ဒးဒုၚ်ကၠတ်ပန်တုဲ ဒးအာဝပ်ဒဏ် ဇၞော်ကဵုဇြ ဟတ်၊ ဟိုတ်ဍေံဂှ် ညးတေံ စန်ဒက်မာဲဂှ် ဒစဵုဒစးကဵုလညာတ်အမေရိကာန်တုဲ ထံက်ဂလာန်ကဵုရာတ်ရှာ စပ်ကဵုပေဲါပၞာန် ယူကရိန်ဂှ်ရ။ အတိုၚ်ဌာန ပရိုၚ်အလဵုအသဳကြုက် မဟီုလဝ်ဂှ်မဂး ဟိုတ်နူပေဲါပၞာန်ယူကရိန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲတိုက်ယူရောပ် လညာတ်ထကးပြးဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ။ လညာတ်လုပ်စလပါ်ရာတ်ရှာတုဲဒစဵုဒစးကဵုပေဲါပၞာန်ဂှ်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ညးတအ်မိက်ဂွံ ကဵုဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်ကတဵုဒှ်၊ ဍေံမ ဟွံသေၚ်ကဵုလညာတ် ယူကရိန် ဒးလုပ်ဂကောံနေတိုဝ်ရ။ ပ္ဍဲစိုတ်ညးတအ် သမ္မတယူကရိန်ဂှ် ဒးဒုၚ်ပလှ်ေမံၚ်ကဵုအမေရိကာန်ဂၠိုၚ်လောန်ဂှ်တုဲ ဟွံမိက်သဳကၠဳဂၠာဲသွဟ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ ယဝ်ရကေတ်ဇၞးကုရာတ်ရှာ နကဵုဇြဟတ်ပၞာန်မဂး ကလိဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞးဟွံမာန်ရောၚ်ဂှ်တုဲ အတိုၚ်ဏံဆက်ဒှ်အာမံၚ်ပၞာန်မဂး တိုက်ယူရောပ်ညးတအ် ဒးဂိဂၠိုၚ်လောန်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်တုဲ သကိုပ်ဝန်ဇၞော်ဟာန်ဂေရဳ နာဲဗေက်တဝ် အဝ်ဗာန်လေဝ် ဟီုပါ်ပဲါကၠုၚ်ပဝ်လ ဇြဳနေတိုဝ်ကဵုအဳယူတအ်ကီုရ။ အတိုၚ်ညးဟီုထံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ်မဂး စပ်ကဵုလညာတ်ဂၠးတိမဂး ညးကဵုသကိုပ်ဝန်ဇၞော်ဂှ် လညာတ်တုပ်သၟဟ်ညးသကအ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်။

သမ္မတဍုၚ်ချိတ် နာဲပဳတာ ပေဗေဝ်လေဝ် ကဵုဇြဟတ်ဟီုပတိတ် ညံၚ်ဂွံဒေါံ ကၠေံပေဲါပၞာန်တုဲ ဂွံသဳကၠဳတက်ကျာညးသကအ်ရ။ တိဍာ်ရာတ်ရှာ မသီကေတ်လဝ်တအ်ဂှ် ဂွံကလေၚ်ဂွံမာန် ဒးလုပ်အာ ပေဲါဗတိုက်နကဵုလွဟ်ရောၚ် ပွမညာတ်ကေတ်သာ်ဝွံဂှ် ဒှ်ပွမဒိုဟ်ဓီုမွဲရောၚ်ဂှ် ညးဟီုရ။ ဍုၚ်မပါလုပ်ပ္ဍဲပေဲါပဋိပက္ခပၞာန်တအ် သီုညးဖအိုတ်ဂှ် ဒးကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ်ညး သကအ်ရောၚ်။ နကဵုဂကောံနေတိုဝ်လေဝ် ပလံၚ်ဏာဒပ်ပၞာန်ဟွံထေက်ရောၚ် ညးဟီုရ။ ယဝ်ရပလံၚ်ဏာမဂး ပဋိပက္ခဂှ် ဍေံဒှ်အာပေဲါပၞာန်အကြာရာတ်ရှာကဵုနေတိုဝ်မာန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲယူရောပ်ဝွံ ညးဂှ်မွဲကီု ဟွံမွဲပၟိက်ကဵုပဋိပက္ခဝွံရောၚ်။ ကြဴနူက လိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ဒေါံပန်ပှော်ညးသကအ်တုဲ အာဂတနူဏံ ယဝ်ရယူကရိန် မိက်ဂွံအာတ်လုပ်ဂကောံနေတိုဝ်မဂး ဆက် သဳကၠဳအာမာန်ပၠန်ရောၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။

အတိုၚ်ဝန်ဇၞော်ဍုၚ်သအာၚ်ကြုက် နာဲဝၚ် ဝေန်ဗေန် မဟီုဂှ်မဂး ပဋိပက္ခယူကရိန်ဝွံ နကဵုကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ပါလုပ် ကၠုၚ်ဒၟံၚ်၊ ဖန်ဗဒှ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ဗွဲတိုက်ရိုက်ရောၚ်။ ဒၞာဲဒးဂၠာဲဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဝါရှေန်တာန် ဂၠာဲဒၟံၚ်သၞဂမၠိုၚ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုပတိုန်ဒုဟ်ရ။ ဆဂး ယဝ်ရဍုၚ်ကြုက် ဆက်ထံက်မံၚ်ဂလာန်ကဵုရာတ်ရှာမဂး ပရေၚ်ဆက်ဆောံကြုက်ကဵုယူရောပ်ဂွံခိုဟ် တိုန်ဟွံ လောဲရောၚ်ဂှ် ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳအမေရိကာန် ဟီုပတိတ်လဝ်ပ္ဍဲမေ (၁၆)ဂှ်ရ။ ပဋိပက္ခယူကရိန်ကီု၊ ပါလိတ်သ တာၚ်ကီုတအ်ဂှ် ဍေံပူဗိုၚ်ဂေတ်ကၠောံမံၚ်ယူရောပ်ဂှ်တုဲ လညာတ်ယူရောပ် ဗွဲတၟေၚ် ဍုၚ်မလုက်စုက်ကဵုရာတ်ရှာကေုာံကြုက် တအ်ဂှ် လညာတ်ညးတအ် ထကးပြးတိတ်အာကဵုဍုၚ်ယူရောပ်တၞဟ်ဟ်တအ်အိုတ်ရ။ ဒၟာနူအမေရိကာန် ထံက်ဂ လာန်အေဿရေပေၚ်ၚ်တုဲ ကောန်ဂကူပါလိတ်သတာၚ်တအ် ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်မံၚ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ်တုဲ ကိစ္စဏံလေဝ် ဍုၚ်ဂၠးတိ တိုက်အာရှကဵုအဖရိက၊ လိတ်အမေရိကတအ်ဂှ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ဗော်သွးယူအေန်လေဝ် ပတပ်ဂၠံၚ် တရဴထိၚ်ပဋိပက္ခပၞာန်တအ်ဂှ်ဟွံမာန်ကီုရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ် ဍုၚ်မနွံအဝဵုဗဳတိုဝ်မသုန်ဍုၚ်တအ် ပိမွဲတဲ၊ ၜါမွဲတဲ ဒှ်မံၚ်ရဲညးရဲအဲဂှ်တုဲ မၞိဟ်ထိၚ်ဂၠးတိပိုဲဟွံမွဲဟီုမာန်ရ။

ပဋိပက္ခယူကရိန်ဂှ် ရာတ်ရှာကဵုကြုက်ဒှ်မွဲတဲ၊ ပဋိပက္ခအေဿရေဂှ် အမေရိကာန်ကဵု ယူခေ၊ ပြၚ်သေတ်ဒှ်မံၚ်မွဲတဲဂှ်တုဲ ဗီုညးညးဂြဲမံၚ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူကလီုဓဇူမံၚ်ဂှ်တုဲ ဂကောံကုလသမဂ္ဂလေဝ် မူပကဵုဟွံမာန်ရ။ ဆဂး ဂကောံဇြဟတ် ညးကဵုညးမံက်တိုန်ကၠုၚ်အတေံအဏံ ဗွဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ပၞာန်ကီု၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီုတအ်ဂှ် ကၞောတ်တဲ ဍေံထိၚ်ကၠေံ သၠဒကေဝ်ဂၠးတိပိုဲမာန်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ပ္ဍဲဂၠးတိပိုဲဂှ်လေဝ် နူကဵုဘဝအမေရိကာန်ကဵုအဳယူဓဝ် မအာမံၚ်က္ဍိုပ်ဂှ် ဂတဏံ ဍေံပြံၚ်လှာဲအာရ။ ဥပမာမွဲဂှ် ဂကောံဍုၚ်ဗရေတ်မဒှ်ဂှ်တုဲ ဂကောံဍုၚ်တအ်ဝွံ ကြုက်၊ ရာတ်ရှာ၊ အိန္ဒိယ၊ ဗရာဇြဳ၊ အဖရိက သၠုၚ်ကျာ ကေုာံ ဍုၚ်သၟေဟ်တြဴဍုၚ်တအ်ဂှ် မဒှ်ဂှ်တုဲ ဂကောံဝွံ ဍေံပတပ်ပတဝ်ဏာသၠုၚ်ဒကေဝ် ညံၚ်ဂၠးတိပိုဲ ဟွံဂွံဒစေၚ် အာမွဲလပါ်ဓဝ်ဂှ်ရ။ ကြုက်ကဵုရာတ်ရှာအာက္ဍိုပ်တုဲ ကော်ဆောပြိုၚ်ပကာန်ဏာဂှ် ဂၠးတိပိုဲ ဒှ်အာဂကောံဇြဟတ်ၜါရ။ ရုၚ်ဓဝ်ယူအေန် ကော် ရုၚ်ဓဝ်ဂၠးတိဂှ် ပတိတ်အမိၚ်ရပ်သမ္မတရာတ်ရှာကီု၊ သကိုပ်ဝန်ဇၞော်အေဿရေကီုဂှ်တုဲ ဍုၚ်မဆက် စပ်တအ်ဂှ် ဟွံပေၚ်စိုတ်အိုတ်ရ။ ယၚ်ဝွံဂှ် ဒှ်ပ္ၚံက်ပြံၚ်လှာဲဂၠးတိပိုဲဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။ ယူအေန်ဂှ် ဒှ်အာဂကောံပမာညံၚ်ကၠစက္ခူ ကၠဟွံမွဲကဵုၚေက်မွဲရောၚ် လ္ၚဵုတအ် ဟီုပါ်ပဲါအိုတ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲဌာနပရိုၚ်အေဝ်ဂျာဇြဳရာ တ္ၚဲဏံ မေ(၂၀) ဟီုလဝ်ဂှ် ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အာၚ်သဳသဳ ပတိတ်အမိၚ်ဂွံရပ်သကိုပ်ဝန်ဇၞော်အေဿရေ နာဲနေတာန်ယျာဟူ ကေုာံ ဝန်ဇၞော်စဵုဒၞာဍုၚ် နာဲ ယျပ် ဂဝ်လာန်ကီု က္ဍိုပ်သကိုပ်ဟာမာတ်ပိတၠကီုတအ်ဂှ်တုဲ စပ်ကဵုဂွံရပ်အေဿရေဂှ် အလဵုအသဳအေၚ်္ဂလိက်ကေုာံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်အမေရိကာန်တအ် ဟီုပါ်ပဲါဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်တအ် ဟီုထံက်ဂလာန်မိပ် စိုတ်စပ်ကဵုပတိတ်အမိၚ်ရပ်ဂှ်ရ။ အလဵုအသဳအမေရိကာန် အလန်ဏံ ကဵုစဵုဒၞာက္ဍိုပ်သကိုပ်အေဿရေတအ်ဟွံမာန်ရ။ ကၠာကၠာတေံ ပ္ဍဲကောံဓရီုကံၚ်သဳဂီုကၠီုလၟိုန် ဒဒက်တဴကဵုဂကောံယူအေန်ဂှ်မဂး အလဵုအသဳအမေရိကာန် တာဒၞာမာန်ကၠုၚ် လၟိုန်န်ရ။ အလန်ဏံဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်မံၚ်ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂၠးတိ မဗၠးၜးဂှ်တုဲ ညးတအ် လုပ်ပထုဲဟွံမာန်ရ။

ပဋိပက္ခယူကရိန်ဂှ် ရဲဂကောံဍုၚ်နေတိုဝ်တအ်လ္ၚဵု ညံၚ်ပြၚ်သေတ်ဂှ် မိက်ဂွံဂၠာဲနဲကဲသဳကၠဳတက်ကျာဂၠာဲသွဟ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ လညာတ်သမ္မတပြၚ်သေတ် တဲကၠာတေံဂှ် မိက်ဂွံပလံၚ်ဏာဒပ်ပၞာန် ကုယူကရိန်ဂှ် ညးတၞဟ်တအ်ဟွံဒုၚ်တဲဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ လၟုဟ်ဝွံ မိက်ဂွံကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ်ဒေါံပန်ပှော်တုဲ သဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရ။ ဆဂး သမ္မတယူကရိန်ဟွံဒုၚ်တဲရ။ နဲကဲကေတ် ဇၞးကုရာတ်ရှာ နကဵုဒပ်ပၞာန်ဂှ် အကာဲအရာဗီုဒှ်အောန်ဂှ်တုဲ မၞိဟ်တအ် ကူချပ်ကၠုၚ်ဂၠာဲတရဴတၞဟ်ရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ် ပရေၚ်ထံက်ပၚ် အဓါန်ဇမၠိၚ်ဂှ် ဍေံခက်ခုဲကၠုၚ်ဂှ်တုဲ ဂွံဆက်ကဵုအာအထံက်အပၚ်ယူကရိန်လအ်အ်ဂှ် ဟွံသၟဟ်အစောံဂှ်တုဲ မိက်ဂွံကေတ် တၚ်တုပ်စိုတ်အကြာၜါလပါ်ရ။ ဒပ်ပၞာန်ရာတ်ရှာလေဝ် ဇြဟတ်ဇၞော်တိုန် ထပ်သီဂွံမံၚ်တိဍာ်တၟိတၟိဂှ်တုဲ လပါ်ဒပ်ယူကရိန်ဂှ် ဇြဟတ်ဍိုန်စှ်ေကၠုၚ်မံၚ်ဇၟာပ်ပ်တ္ၚဲဂှ်တုဲ က္ဍိုပ်သကိုပ်နေတိုဝ်တအ် ကူချပ်ကၠုၚ်မွဲဗီုရ။ မဟာဗျူဟာနေတိုဝ် ဂွံသၠဲပတိတ်စဵုပ ယျဵုရာတ်ရှာဂှ် ဗွဲပကတိရုပ်ဇေတ်တ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ရ။ ဆဂှ်သၟးဟွံက နဲကဲကွတ်ပၞာန် မပ္တံကွဳစက်ပၞာန် လွဟ်ဂ တာပ်ခေတ်နာနာ နူဍုၚ်နေတိုဝ်တအ်ဂှ် ဂွံတတ်ၜက်အာဒပ်ရာတ်ရှာ၊ ကွတ်ပညာရာတ်ရှာဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်တုဲ ဍုၚ်ပုရိ သာတ်ဂၠးတိ မရံၚ်ဗဵုမံၚ်တအ်ဂှ် စိုတ်လုပ်ကၠုၚ်ကဵုနဲကဲရာတ်ရှာဂၠိုၚ်ရ။ ကွဳစက်ကာပၞာန်ဂတာပ်ခေတ် နူအမေရိကာန်၊ ဂျာမနဳ၊ အေၚ်္ဂလိက်တအ်ဂှ် ရာတ်ရှာသီဂွံနၚ်လဝ်နူယူကရိန်တုဲ ထ္ၜးပျးလဝ်ဂှ်တုဲ အလုံဂၠးတိမွဲ ကလိဂွံအခေါၚ်ကတ်လ္ၚတ်ဗဵုအိုတ်ရ။ ရန်တၟံရာတ်ရှာ ဂွံဆက်သ္ပအာစၞးသဵုဗဳယိတ်ယူနိယာန်ဂှ် ရုပ်ရဴဍေံမံက်ကၠုၚ်မံၚ်ညိညိရောၚ်ဂှ် ညာတ်ကေတ်မာန်ကီုရ။

ပတံနူသၞာံ၂၀၂၂ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတေံ ကြုက်ကဵုရာတ်ရှာ ဆဵုဂဗတုဲ လလောၚ်တြးကၠုၚ် သွက်ဂွံကော် ဆောပြိုၚ်ပ ကာန်ကဵုအမေရိကာန်ကဵုယူရောပ်ဂှ်တုဲ ခြာဟွံလအ်ဂှ်ဟေၚ် ရာတ်ရှာလုပ်ဗတိုက်ကေတ်ယူကရိန်ရ။ နကဵုဍုၚ်ကြုက် ဟွံညာတ်ကေတ်နဒဒှ်ဒုဟ်ရာတ်ရှာတုဲ ဟီုပတိုန်ကၠုၚ်ဒုဟ်ကုအမေရိကာန်ကဵုနေတိုဝ် နဒဒှ်ဂကောံဖန်ဗဒှ်ပဋိပက္ခပၞာန်ယူက
ရိန်ရ။ ကြုက်ကဵုရာတ်ရှာဒက်လဝ်မိတ်ခိုၚ်ၚ်တုဲ လုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက်ကဵုအမေရိကာန် ကေုာံ မဟာမိတ်အမေရိကာန်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ရဴဂကောံနေတိုဝ်၊ ဂကောံဂျဳ(၇)တအ်ဂှ်တုဲ လၟုဟ်ဝွံ ညးပဒေါံအဲဟွံစှ်ေ အဲပဒေါံညးဟွံစှ်ေတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဂကောံဇြဟတ် ဂၠးတိဇၞော်ၜါကရေက်ၜါလပါ်တုဲ ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ရ။ စပ်ကဵုပဋိပက္ခယူကရိန်သၟးဟွံသေၚ် ပ္ဍဲကေၚ်ကာပါလိတ်သတာၚ်ဂှ်လေဝ် ညးကေတ်ပရေၚ်ဒတဴလိုၚ်ညးတအ် ၜါကရေက်ၜါလပါ်မာန်ကီုရ။

စပ်ကဵုကေၚ်ကာအုပ်ဓုပ်ဂၠးတိကီု၊ ကေၚ်ကာဍုၚ်ပိုဲကီုတအ်ဂှ် ကြုက်၊ ရာတ်ရှာ၊ အိန္ဒိယတအ် နွံမွဲကရေက်တုဲ အမေရိ ကာန်ကဵုအဳယူတအ် နွံမွဲကရေက်ဂှ် ညာတ်ကေတ်မာန်ရ။ ကၠာကၠာတေံ အိန္ဒိယ ဟွံမွဲလပါ်ဒပ်ပၞာန်ကီုလေဝ် လၟုဟ်ဝွံ ညးတအ် နွံကၠုၚ်ဂှ် ဒၟာနူပဝ်လဇြဳညးတအ် စပ်ကဵုကေၚ်ကာဂၠးတိပြံၚ်လှာဲအာ ဟီုမာန်ရ။ ညးတအ်ဂှ် နွံမံၚ်ပ္ဍဲဂကောံဗရေတ်BRISC ဂှ်တုဲ ကြုက်ကီု၊ ရာတ်ရှာကီုတအ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်မဟာမိတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အဓိကမွဲရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ညးတအ် ဟွံဗက်လကြဴဂ ကောံဍုၚ်ဂျဳ(၇)ဂှ်တုဲ ကေုာံအမေရိကာန်မဂး ညးတအ်ဆိၚ်တုဲ ဆက်ဆောံရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ရဴကြုက်ဒှ်သၞကဵုအမေရိကာန်ဂှ် ညးတအ်ဟွံဒှ်ရ။ ညးတအ်လေဝ် ကွာ်ဍာန်ညးတအ်ကဵုညးတအ် ဗၠးဗၠးၜးၜးတုဲ ရုန်ဂစာန်ကၠုၚ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဇြဟတ်ဂွံသ္ပစၞးကဵုဂၠးတိ မွဲကီုရ။ ပ္ဍဲပရေၚ်ကူသာန်ဗၞိက်တအ်ဂှ်မဂး ညးတအ်စကာသြန်ဍုၚ်ညးတအ်သၟးဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ်တုဲ ဖအောန်ဖျေံစပ်ကဵုဂွံစကာ သြန်ဒဝ်လာအမေရိကာန်ရ။ ကိစ္စကေၚ်ကာယူကရိန်ဂှ် ၜိုန်ရဟွံထံက်ဂလာန်ကဵုရာတ်ရှာကီုလေဝ် ဆဂး စပ်ကဵုကၠေၚ် ဓါတ်ကၠေၚ်ဍေန်တအ်ဂှ် ညးတအ်ရာန်နူရာတ်ရှာဂၠိုၚ်လောန်ဂှ်တုဲ ဒစဵုဒစးကၠုၚ်ကဵုဝါဒအမေရိကာန်ကေုာံဍုၚ်ပလိုတ်တအ် မသ္ပပရေၚ်ကၟာတ်လဒဵု ကော် သြၚ်ရှေန် Sanction ဂှ်ရ။ ဟိုတ်နူညးတအ်ကူသာန်သွံရာန်ကၠုၚ်ရာတ်ရှာသာ်ဝွံဂှ်တုဲ ကမၠောန်အမေရိကာန် မသ္ပသြၚ်ရှေန်ဂှ်လေဝ် ဟွံစိုပ်တရဴဂှ်တုဲ ပေဲါပၞာန်ယူကရိန်ဂှ်လေဝ် စဵုတ္ၚဲဏံ လပါ်ရာတ်ရှာသာကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။

ကြုက်၊ ရာတ်ရှာ၊ အိန္ဒိယပိဍုၚ်ဝွံ ဒှ်ဂကောံဍုၚ်အဓိက ဂွံသကဵုဂၠးတိပိုဲိဲပြံၚ်လှာဲ ကေုာံ ဂွံကော်ဆောကဵုအမေရိကာန် ကဵုအဳယူတအ်ဂှ်တုဲ ညးတအ်ပိတၠဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်မဟာမိတ်ကံၚ်သဳပၞာန်ဗၟာကြပ်ပ်ပၠန်ရ။ တုဲပၠန် ဍုၚ်သေံဂှ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် သွက်ဂွံလုပ်ဂကောံဗရေတ်နွံကီုဂှ်တုဲ ညးတအ်လေဝ် ရုန်ဂစာန်အာဒၟံၚ်သွက်ဂွံကၠောံဍကဵုကြုက်၊ ရာတ်ရှာ၊ အိန္ဒိယ တအ်ရောၚ်ဟီုမာန်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် စပ်ကဵုကေၚ်ကာကူသာန်ဗၞိက်ဂှ် ညးတအ် မိက်ဂွံစကာသြန်ဍုၚ်သေံညးတအ် ဍေံမဟွံ သေၚ်ကဵုဒဝ်လာအမေရိကာန်ရ။ ပရေၚ်ကူသာန်ဗၞိက်ကဵုဍုၚ်ဗၟာဂှ်လေဝ် ဗၞတ်မထေက်ကြိုက် ညးတအ် စကာဒၟံၚ်သြန်သေံ ဍေံမဟွံသေၚ်ကဵုဒဝ်လာရ။ ညးတအ်လေဝ် ဒှ်ဍုၚ်မလုက်စုက်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာကီုရ။ ကၠာကၠာတေံ ဍုၚ်ဗၟာဂွံလုပ်စိုပ်ဂ ကောံအာဇြဳယာန်ဂှ်လေဝ် နကဵုဍုၚ်သေံဂှ်ရ ပတိုန်ထ္ၜးထံက်ကၠုၚ်ဂလာန်ရောၚ်။

ဟိုတ်နူဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်ဒဒက်တဴကဵုဍုၚ်ပိုဲဂမၠိုၚ် မပါလုပ်သီုသေံလဴတအ်ဂှ် ပရေၚ်ဆက်ဆောံကၠောံဍမံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန် ဂှ်တုဲ ၜိုန်ရဂကောံရဲပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် မတဝ်စၞေဟ်မံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်တအ် ထေၚ်ဂး ကေတ်ပေဲါအံၚ်ဇၞးလောဲလောဲသွာ သွာမာန်ကီုလေဝ် ကာလဒးကၠောန်ဗၟံက်ရုပ်ရဴကွေံကွေံဂှ် ဗီုဆိၚ်သၟိၚ်ဟွံစၟတ်ကွေံကွေံရ။ ဂတဏံ သာ်လဵုပြံၚ်လှာဲ ဍာန် လဵုပြံၚ်လှာဲမာန်ဂှ် တော်ဆကေတ်ဟွံလောဲသွာဏီရ။ ပဝ်လဇြဳအေန်ယူဂျဳဂှ်မဂး ဒးဗတိုက်ကၟိုၚ်ဖျေံထောံတၠအဝဵု ပၞာန်ဟေၚ်၊ ဆဂး ပဝ်လဇြဳကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တအ်ဂှ် သာ်ဂှ်ဟွံမွဲကၠုၚ်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်ဒက်မိတ်အေန်ယူဂျဳကဵုကောန်ဍုၚ်အရေၚ်မရပ် လွဟ် တအ်ဂှ် စိုပ်မွဲတ္ၚဲ ပတပ်ဏာဍာန်တၟိ ခေတ်တၟိမွဲမွဲသာ်ဒှ်မာန်ရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ဟွံမိက်လုပ်စမွဲမွဲလပါ်၊ ဟွံမိက်ဒ တဴလိုၚ်ကရောံအေန်ယူဂျဳပေၚ်ၚ်တအ် နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ကာလဒပ်ပၞာန်ဇြဟတ်ဇၞော်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်၊ အေန်ယူဂျဳဇြဟတ်ဍိုန်စှ်ေ အာမဂး ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် လျောဝ်ဗက်လပါ်ပၞာန်တုဲ သဳကၠဳပရေၚ်ဒိုအ်ပန်ပှော်ဒှ်မာန်ကီုရောၚ်။ အေန်ယူဂျဳဂွံခိုၚ်ဂှ် တန်တဴမံၚ်ကဵုအမေရိကာန် ကေုာံ မဟာမိတ်အမေရိကာန်တအ်တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဟီုတော်ဆ ကေတ်မာန်ကီုရ။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဗီုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဗက်ပန်ပထောံဖျေံမံၚ်ဗမ် မခတိုဟ် ပ္ဍဲဒၞာဲညးဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်ဒန်တအ်ဂှ်ကီု၊ ဗက်စံၚ်ကွာန်ကီု၊ ဗက်ဗတိုက်ပၠံၚ်ၜးကေတ်ဒြပ်ရတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ကီုတအ်ဂှ် ကာလသကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် အာၚ်သဳသဳဖျေံနၚ်အမိၚ်ရပ် ညံၚ်ရဴ ပ္ဍဲပါလိတ်သတာၚ်ကဵုအေဿရေဂှ်မဂး ပ္ၚံက်ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲဍုၚ်ပိုဲ ဒှ်အာမွဲဗီုမာန်ရောၚ်။ အကြာသကိုပ်ပၞာန်ဗၟာတအ်ဂှ်လေဝ် သံၚ်ဗြံၚ်ထုဲထံၚ်အာမာန်ကီုရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုစရၚ်မၞိဟ်ဒးအမိၚ်ရပ်တအ်ဂှ် နူလပါ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာသၟး ပါလုပ်ရောၚ်ဂှ် သာ်ဝွံလ္ပတော်ဆ လဝ်လောဲလောဲညိ ။ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဟာမာတ်တအ်လေဝ် ပါလုပ်မံၚ်ကရောံက္ဍိုပ်သကိုပ်အေဿရေကီုရောၚ်ဂှ် လ္ပဝိုတ်ကၠေံညိ။ ။