ဒပ်သၟတ်ဗြဴ ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ မွဲအခိင်တေံ

ဒုင်တၠုင်အဲပရဲ ပတိုန်စရာဲကု တ္ရဲညးဗြဴမန်-၂၀၂၄ ရအဴ

အပ္ဍဲကဵုလကျှ်န်တၟေင် ကောန်ဂကူမန်တံဂှ် အာဇာနဲညးဗြဴမန်ဂမၠိုင် ခေတ်ညးကဵုညး မံက်ဂတဝ်ပြာကတ်ကၠုင် လဝ်တံဂှ် လ္ရတ်ရံင်ဝင်မ္ဂး ဂွံတီဆဵုမာန်ရောင်၊ ဧကရာဇ်ဗြဴ စာမ္မာဒေဝဳ၊ မိတၠထဝ် ကော် ဘဒြဒေဝဳ၊ မိစောဗု ကော် ဗညာထဴတံ ပြာကတ်ကၠုင် ပ္ဍဲအရာဒက်ပတန်ဍုင်ကီု သီုကဵုပရေင်ဗၠးၜးဂကူရောင် ဟီုဂွံရ။
“ကၠောန်မ္ဂးဒးဒှ်”
“ကေတ်မ္ဂးဒးဂွံ”
“အာမ္ဂးဒးစိုပ်” ဒုင်သ္ဇိုင်ကဵု ဗီုဂလာန်တၠးညးရာဇာဓိရာဇ်တုဲ ပ္ဍဲဂၠံင်တရဴ ပရေင်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် သၟတ်ဗြဴမန်တံ ပါလုပ်ချဳဒရာင်ကၠုင်လဝ် ပ္ဍဲအတိက်မွဲအခိင်ဟွံလံတေံ ဗီုကေင်တီညာတ်ဆဵုဂဗကၠုင်လဝ်တံဂှ် ချူစၟတ်သမ္တီ နကဵုလိက်ပရေင်ဏံမွဲပိုဒ်တုဲ ပတိုန်ဏာစရာဲသ္ဂံင်ဗြဴမန်တံ အလုံသီုဖအိုတ်ရအဴ။

ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် MNLA မံက်တိုန်ထေင်လဵုကၠုင်ပြာကတ်တိုန်တုဲ စိုပ်ၜိုတ်သၞာံ ၁၉၇၄ ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ စဒုင်တဲ ညးဗြဴသၟတ်မန်တံ သွက်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေင်ပရေင်ပၞာန်မာန်ဂးတုဲ သၟတ်ဗြဴတံ စတမ်ပါလုပ်ကၠုင်ရ၊ အခိင်ဂှ် မိသဳတာ(သၞေဟ်ဗဒဝ်)၊ မိကောန်ကျဳ (သၞေဟ်ဗဒဝ်) မိတေန်ဏု (ကၟာဝက်)၊ မိသာန်ကျဳ၊ မိညောအ်ဟာန် (ကၟာဝက်)၊ မိလှကျဳ (ဗဝ်ကဒဝ်)၊ မိမေဝ် (ဗယိကၠဵု)၊ မိဝုတ် (တၟံကၞေင်) တံ စိုပ်ကၠုင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိရ။

ဗွဲကြဴ ကုသ္ဂံင်ဗြဴတၟိတံဂှ် ပကောံစွံလဝ် နကဵုကဏ္ဍညးဗြဴမန်၊ ဂကောံညးဗြဴမန် သၟဝ်တဲပရေင်ကောပ်ကာဲ ဌာနပရေင်စန်ဒက်(ဗဟဵု) ရ၊ ဗတောန်ကဵုပညာ ကဵုကၠုင်တာလျိုင် ဒၞာဲမဂပ်ဝ်ထေက်တန်တံရ၊ ကမၠောန်ရုင် တက်လိက်၊ အစာဘာ၊ အစာဂဥုဲ အခိင်တေံ စကဵုယိုက်ဂၠေင်တာလျိုင်ကီုလေဝ် သွာင်ပၞာန်ဂှ် ဟွံကဵုယိုက်ဂၠေင်ဏီရ။

စွံအဓိကကဵု ပရေင်စန်ဒက်ရပ်လွဟ်တုဲ စိုပ်သၞာံ ၁၉၈၂ ဂှ် စကဵုအခေါင်သၟတ်ဗြဴတံ တိုန်ဘာသ္ဇိုင်ပၞာန်ရ၊ ပ္ဍဲဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵု ဒေသကျာ်ပိဂှ် သွက်သ္ဂံင်ဗြဴတံ ပံက်ဘာကွတ်ပၞာန်သ္ဇိုင် လၟေင်လၟိဟ် (၁/၁၉၈၂)။ သၟတ်ဗြဴ (၁၁) တၠ အံင်ဇၞးစှ်ေကၠုင်ဘာပၞာန် အလန်ကၠာအိုတ်ရ။

သ္ဂံင်ဗြဴတံမ္ဂး ၁- မိပကဴဂၞု (မိပု-ကအ်ဂဵု)၊ ၂-မိပကဴလျး (ကအ်ပြေင်မွဲ)၊ ၃- မိပကဴတၟအ် (စိင်ကၠောအ်)၊ ၄-မိဆာန်လောန် (စိင်ကၠောအ်)၊ ၅- မိခေန်မေတာန် (ဒဵုထောင်)၊ ၆-မိချေတ် (တံင်ပရင်)၊ ၇-မိဝေအ် (ကအ်ဗိန်)၊ ၈-မိအဴသြန် (ဝါခရူ)၊ ၉-မိခေန်တိင် (ကအ်ဟလိင်)၊ ၁၀-မိဗၠိုင်သြန် (ပြဳ)၊ ၁၁- မိပကဴကြေင် (ကအ်ပြေင်မွဲ) တအ်ရ။

ဆဂး ပ္ဍဲအခိင်ဝွံ ၜိုန်ရဟွံဂွံပံက် ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴဏီကီုလေဝ် ညးဗြဴသၟတ်မန်တံဗွဲမဂၠိုင် လုပ်ကၠုင်ဗော်သေဲသေဲနွံရ၊ သၠဲပံက်ကၠုင်ဒပ်ဂဥုဲမာန်ကၠုင်တုဲ အစာဂဥုဲညးဗြဴတံ လုပ်ယိုက်ဂၠေင်တာလျိုင်ရ၊ သၟတ်ဗြဴလ္ရဵုတံ လေပ်လိက်အောန်ဂှ်ရ ကၠောန်လပါ်သွာင်ရုင်၊ သွာင်ဂဥုဲ၊ သွာင်ပရေင်ပညာ ဟွံစိုပ်တရဴဒှ်မံင်တုဲ လ္ရဵုစိုတ်ထတ် ဗီုညးတြုဟ်တအ်ကီု မိက်ဂွံယိုက်ဂၠေင် သွာင်ပၞာန်ကီုရောင်။ သွက်ဂွံပံက်ကဵု ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴမွဲဒပ်ကီု နူဌာနပရေင်စန်ဒက်ဗဟဵုမွဲအဆံင် သ္ဂံင်ဗြဴတံ ပတိုန်ထၜးအာတ်မိက်ကၠုင် အဆက်ဆက်နွံရ။

စိုပ်သၞာံ ၁၉၈၅ ဆက်ပံက်ဘာ တန်ဗတောန်ကွတ်ပၞာန်သ္ဇိုင်ညးဗြဴ စိုပ်အလန် (၄) ဝါဂှ် သ္ဂံင်ဗြဴ ၅၅ တၠ စှ်ေဘာအံင်ဇၞးတုဲဒှ်အာရ။ လ္တူသ္ဂံင်ဗြဴစှ်ေလဝ်ဘာပၞာန်တံ စိုတ်ထတ်ဒုင်ကေတ်မာန်တုဲ နူကဏ္ဍညးဗြဴမန် ဌာနပရေင်စန်ဒက်ဗဟဵုဂှ် သၠောဲပအပ်ကဵု ကမ္မတဳက္ဍိုက်ပ်ပၞာန်ဗဟဵု ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ရဲ (၆-၉-၁၉၈၅) ဂှ် ဒက်ပတန် “ဒပ်သၟတ်ဗြဴ”။ ဗွဲကြဴဏံ ပြံင်သၠာဲဏာယၟု “ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ” ဂးရ။

သ္ဂံင်ဗြဴမန်တံမ္ဂး သွာင်ကမၠောန်ဇၟာပ်ပ်ဒိုဟ် ကၠောန်ၜိုတ်ရေင်တၠုင်မာန်မံင်ရောင် ရန်တၟံတုဲ တဆိပ်ပၞးဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴဂှ် စုတ်လဝ်တဆိပ်သၞံင် ၈ ကလင်၊ အရံင်တသာ်ဍီုဂှ် သ္ပစၞးကဵုညးဗြဴမန်တံ သၠးစရာဲမာန် ပံက်လဝ်အဓိပ္ပါယ်ရောင်။ နကဵုဗီုပြင်တမ်ဒပ်အရန် သွက်ဒပ်လၟိုန်မွဲ စွံရန်တၟအ် ဒက်ခၞံလဝ်တုဲ နူကဵုဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဗဟဵု တိုက်ရိုက်ကောပ်ကာဲလဝ်ရ။

ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴဂှ် စပတမ်ဒက်ပတန်ကၠုင် ကုသ္ဂံင်ဗွဲသၟဝ် (၁၅)တၠတံ ဗွဲသၟဝ်ဏံရောင် စၟတ်သမ္တီလဝ်ရ။

၁- သ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ မိပကဴဂၞု (ဂက-၂၉၈၉) ကွာန်ကအ်ဂဵု
၂- သ္ကိုပ်ဒပ်စြေက် မိဂေါဝ်ဆာဲ (ဂက-၃၁၂၅) ကွာန်ကျာ်ပိ
၃-သ္ကိုပ်ဒပ်စြေက် မိတိုင်ပကဴ (ဂက-၃၅၆၁) ကွာန်တၟံကၞေင်
၄- ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်စြေက် မိသာင်မန် (ဂက-၃၅၆၀) ကွာန်ကာန်နဳကအ်ကျာ်
၅- ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်စြေက် မိဍောင်ထဝ် (ဂက-၃၁၃၈) ကွာန်ကြုင်ဂညာ
၆-သ္ဂံင် မိနန္ဒာ (ဂက-၃၅၆၅) ကွာန်ဒူရာ
၇-သ္ဂံင် မိဒေံဍောတ်(အဴမ္ရဵု) (ဂက-၃၁၂၄) ကွာန်ပြဳ
၈-သ္ဂံင် မိထဝ်လျး (ဂက-၃၅၆၄) ကွာန်ဒဵုကြေင်
၉- သ္ဂံင် မိယေန်သၞာင် (ဂက-၃၅၆၂) ကွာန်အနေင်
၁၀-သ္ဂံင် မိစန္ဒာမန် (ဂက-၃၅၆၃) ကွာန်ကွိက်ခွိ
၁၁- မိလျးလောန် (ဂက-၃၅၆၆) ကွာန်ဝင်စိင်
၁၂- မိဟံင်ဍုင် (ဂက-၃၅၆၇) ကွာန်ပြဳ
၁၃- မိမြမောဝ် (ဂက-၃၅၆၈) ကွာန်အနေင်
၁၄- မိပကဴဆာဲ (ဂက-၃၅၆၉) ကွာန်အနေင်
၁၅-မိပကဴသြန် (ဂက-၃၅၇၀) ကွာန်ဒူရာ

စိုပ်သၞာံ ၁၉၈၆ ဂှ် ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴမွဲဒပ်စြေက်ပြင်င် စှ်ေမုက်ပၞာန် အာကေတ်ပရေင်ဆဵုဂဗ ပရေင်စန်ဒက် အကြာညးဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုဒေသ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၠုင်ကျာ-ရေဝ်သၟဝ်ကျာ မွဲကရောံ ဒပ်ကရောင်ပၞာန်တံ မွဲကာလဍောတ်နွံရ။ ညးဍုင်ကွာန် ညးဆာန်ဂကူတံ နတဲနဇိုင်သီု ကဵုနမတ် ဂွံဆဵုညာတ်ဂွံဇြဟတ်ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴတုဲ သၟတ်ဗြဴဗွဲမဂၠိုင် ဗက်လုပ်ကၠုင်ဗော်ရ။

သၞာံ ၁၉၈၇ ဂှ် ထပ်သၠဲပတိုန်ဇြဟတ်မွဲဒပ်ကောံပြင်င် ပိဒပ်စြေက်ကဵု ဒပ်စြေက်ဇိင်စက် ကပေါတ်ပၞာန်တံ ပံက်ကၠုင်လဝ်ရ။

ညးတာလျိုင်ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ သၞာံ ၁၉၈၇ ဂှ်မ္ဂး
-သ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ အရန်ဗိုလ် မိပကဴဂၞု (မိပု)
-ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ(ဒှ်တုဲ) ဒုအရန်ဗိုလ် မိစန္ဒာမန်

• ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ မိဟံင်ဍုင်၊ မိမြမောဝ်
  -တခဳအကြာပ်ဒပ် မိဂေါဝ်ဆာဲ

-သ္ကိုပ်ဒပ်စြေက်ဂမၠိုင် – မိလျးလောန်၊ မိနန္ဒာ၊ မိထိုက်သြန် (ဂက-၄၁၂၉ တင်ပါရင်) မိပကဴထဝ် (ဂက-၄၁၂၄ ခရီု)

-ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်စြေက်ဂမၠိုင်- မိသဇင်ထဝ် (ဂက-၄၁၃၆ ပြဳ) မိစမ္ပါ (ဂက-၄၁၂၆ ပလိုင်သီ) မိသဝ်မန် (ဂက-၄၁၃၅ ဘာဒေါဝ်)
-မိပကဴသြန် (ရုင်)

သၞာံ ၁၉၈၈ ဂှ် ကွးဘာတက္ကသဵု အလုံဍုင်မွဲ ဟကပ်ဟဗေင် 8888 ၊ ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ကွးဘာတံဗွဲမဂၠိုင် တိတ်ပၠန်ဂတးရ။ ကရောံဂှ် ကွးဘာမန်လၟိဟ် ၁၅၀၀ ပြင် လုပ်စိုပ်ကၠုင်ဗော် ပံက်ဘာတန်ဗတောန်သ္ဇိုင် လၟေင် (၅၈/၈၈) (၅၉/၈၈) ၜါဝါနွံကၠုင်ရ။ မွဲဝါမ္ဂး ကွးဘာၜိုတ် ၇၅၀ တိုန်လဝ်ဘာပၞာန်တုဲ စၟတ်သမ္တီကဵုလဝ် ဂၞန်ဇကု(ဂက) လၟေင်င်ရ။ ဇြဟတ်ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ နွံတိုန်ၜိုတ် (၉၅) တၠ ပံက်ကၠုင်မွဲဒပ်ပါ်ပြင်ရ။

၁၉၈၉ သၞာံ အခိင်ဇြဟတ်ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴဂၠိုင်အိုတ်ဂှ်မ္ဂး
-ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်ပါ် မိပကဴဂၞု
-သ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ မိစန္ဒာမန်
-ဒုအရန်ဗိုလ် မိမြမောဝ်
-ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်ကောံဂမၠိုင် မိလျးလောန်၊ မိအံသဝ်(ဂက-၄၄၄၁ ပ္ရ၊ မိသ္ဇင်ထဝ်၊ မိပကဴထဝ် (ရုင်)။

သ္ကိုပ်ဒပ်စြေက်ဂမၠိုင် မိအံင်ထဝ်(ဂက-၄၁၂၁ တံင်ပိုအ်၊ မိသဳဒါ (ဂက-၄၁၂၂ ခရီု)၊ မိသိုက်သှိင် (ဂက-၄၄၂၅ ကၟာဝက်)၊ မိရာင်ဆာဲ (ဂက-၄၄၂၉ ကျာ်ပိ)၊ မိမန်ဆာဲ (ဂက-၄၁၅၀ တၟအ်ကၞေင်)၊ မိဆာန်ဂကူ (ဂက-၄၁၄၈ တၟအ်ကၞေင်)၊ မိလျးသြန် (ဂက-၄၁၃၂ တံင်ပိုအ်)၊ မိဍောင်မၠဵု (ဂက-၄၄၄၇ ပြဳ)၊ မိအံင်ရေင် (ဂက-၄၄၅၉ မုဟ်ဍုင်)၊ မိမန်သာင် (ဂက-၄၄၇၇ ကွာန်ဘာ)၊ မိမျေတ်ခိုင်(ဂက-၃၀၀၉ ခအံင်ကြေအ် အစာဂဥုဲဒပ်ပါ် အကြာပ်ဇၞော်)

ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်စြေက်ဂမၠိုင် မိယေန်မန် (ဂက-၄၄၈၂ ပြဳ) မိသ္ဇင်သြန် (ဂက-၄၆၆၄ ဍုင်တြေံ)၊ မိဍောင်ထဝ် (ဂက-၄၁၂၃ တံင်ပိုအ်)၊ မိသိုက်ရတ် (ဂက-၄၄၂၈ ကၟာဝက်)၊ မိဂေါဝ်မ္ရဵု (ဂက-၄၁၂၇ ယံင်ဒိန်)၊ မိပကဴရတ် (ဂက-၄၁၃၀ ဒူရာ)၊ မိသစ္စ (ဂက-၄၁၅၇ ကၟာဝက်)၊ မိသတ္တိ (ဂက-၄၁၆၀ ကၟာဝက်)၊ မိသိုက်ဆာန် (ဂက-၄၄၆၅ ကအ်ပြေင်မွဲ)၊ မိထဝ်နန် (ဂက-၄၄၃၁ တောတက်)။

အကြာသၞာံ ၁၉၉၀-၉၁ ညးကဍိုက်ပ်တံဂှ်မ္ဂး…..
မိပကဴဂၞု၊ ဒုအရန်ဗိုလ် မိမြမောဝ်တုဲ ဗွဲကြဴဂှ် ယာယဳသ္ကိုပ်ဒပ် မိလျးလောန်- ယာယဳသ္ကိုပ်ဒပ် မိသ္ဇင်ထဝ်-ယာယဳသ္ကိုပ်ဒပ် ဒုအရန်ဗိုလ် မိသဳဒါ။

၁၉၉၂ ဗွဲကြဴဏံမ္ဂး သ္ကိုပ်ဒပ်ကောံ ဒုဗိုလ်မိသဳဒါ (သ္ကိုပ်ဒပ်)၊ ဒုအရန်ဗိုလ် မိဟံင်နန်သာဲ (ဂက-၆၃၅၃ တံင်မောံ)၊ ကၠုင်နူဒပ်ဂဥုဲ။ နူဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ ဒုအရန်ဗိုလ် မိကျာ်သြဳနန် ထပေင်စုတ် ဒပ်ဆက်ပရိုင် ဇ/ဟ။

အခိင်တေံ သဂံင်ဗြဴတံမ္ဂး အာယုက်အကြာ ၁၈-၂၅ သၞာံ နွံမံင်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေင်ပၞာန်မ္ဂး စိုတ်ဓါတ်က္တိုင်ကၟိုဟ် သၠးစရာဲဖဵုဂုဏ်ပူဂဵုမာန်ဖအိုတ်ရောင်။ နကဵုဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴတံဂှ် ဘိုင်ကေတ်ပရေင်ဂီုကၠီု အလုံဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵုမွဲရ၊ ကရောံဂှ် လပါ်ဇိင်ကပေါတ်ပၞာန်တံကီု သွာင်ကမၠောန်ရုင် ဍိုက်/ကာ/ထံက်(ရုင်သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန်/ ရုင်သ္ကိုပ်ကေင်ကာပၞာန်/ရုင်သ္ကိုပ်ထံက်ပၞာန်) ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဗဟဵုတံကီု သီုကီု ပရေင်ကြာတ်ကြဴလွဟ်မကမ်တံကီု ကၠောန်ၜိုတ်ရေင်တၠုင်ရ။

သွာင်ပရေင်ကမၠောန်ရုင်ပရေင်စန်ဒက်ဗဟဵု မပ္တံပရေင်ကမၠောန်ဂကောံညးဗြဴမန်၊ ပရေင်ဒယှ်ေလဟိင်ဒွက် ပၠုပ်ဒွက်တိတ်ဝိုင်ကွိင်ကွိုက် ပရေင်လှ်ေလဟိင်နာနာတံကီု ဘိုင်ရီုဗင်ကၠောန်လဝ်ရ။

နူကဵုဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ ရဲမလေပ်လိက်ဂၠိုင်တံဂှ် တြးသၠဲဗပေင်ကဵုဇြဟတ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ပ္ဍဲဒပ်ဂဥုဲ၊ ဒပ်ဆက်ပရိုင် ဇ/ဟ၊ ဒပ်ထံင်ပရိုင်(ကြတ်ပရိုင်ဗလံင်ကျာ) တံ နွံရ။

ဒပ်ဆက်ပရိုင် ဇ/ဟ
၁-မိနန္ဒာ (ဂက-၃၅၆၅-) ဒူရာ
၂-မိမနျဆဲာ (ဂက-၄၄၄၃) ပ်ရ
၃- မိကျာ်သြဳနန် (ဂက-၄၄၈၃) ပ္ရ
၄-မိစမ္ပါ (ဂက-၄၁၂၆) ပလိုင်သီ
၅-မိလွိင်ဗြဲ (ဂက-၆၀၂၁) စိင်ကၠောံ

သရောပ်ရံင်အာ ပရေင်ကမၠောန် ညးဗြဴမန်၊ ဒပ်သၟတ်ဗြဴ၊ ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ နူအခိင်စပံက်ကၠုင်မ္ဂး စနူသၞာံ ၁၉၈၆ ဒဵုစိုပ် ၁၉၉၀ သၞာံတေံဂှ် ပံင်ကဵုကရောင်ပၞာန်တံတုဲ ကေင်ချဳဒရာင်ကၠုင် ပ္ဍဲကဵုဒေသကျာ်မြဟ်၊ လှာဒကှ်၊ ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၟဝ်ကျာ-ရေဝ်သၠုင်ကျာ၊ ဍာ်ဗုတံ သီုကဵု ပရေင်ဆဵုဗဂပေါဲဗတိုက် ဒၞာဲမုက်ပၞာန်တံကီုရ။ ပေါဲဗတိုက် သီဒဒန်ကြုက်ပိ၊ သီဗဒိုပ် ၉ တိုင်၊ ပေါဲဗတိုက်ဂၠံင်ကွဳပၟတ် ပါင်ဝါန် သီဂွံကွဳခြပ်အရုတ်၊ ပေါဲဗတိုက်မန်ကရေင် ဗဒိုပ်ဗညာနဲ (ကျာ်ပိ) တံ ပါလုပ်လဝ်ကီုလေဝ် ပရေင်ပြဟ်လလုဲမွဲတၠဟၟဲကၠုင်လဝ်ရ။

၁၉၉၀ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳ သီကေတ်ဒေသကျာ်ပိမာန်အာတုဲ ပြံင်စွံအာ ဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵု လပါ်ဒေသကၞောတ်ၜဳရေဝ်-ပယျဵုသေံတံရ။ အသိင်ဗဒိုပ်ဗဟဵု တၞံပကုက် ပြံင်အာဒၞာဲ မွဲဒမြိပ်တေံ သ္ဂံင်ဗြဴသ္ဂံင်တြုဟ်တံ ဗွဲမဂၠိုင် ပြံင်စိုပ်အာဒၞာဲပြးဇးရ။ အခိင်ဝွံ အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ သၠးကၠေံဒုဟ်နာနာဂးတုဲ ကလေင်ကော်ဒုင်ဖျဴမံင် ကွးဘာတံရ။

အကာဲအရာပရေင်ပၞာန် ပရေင်ဍုင်ကွာန်လေဝ် တိုန်စှ်ေပြံင်လှာဲပြဟ်ပြေဟ်မံင်တုဲ ကွးဘာမန် ၈၈ နွံမံင်ပွဳပွူဗဟဵုတံဂှ် ဗွဲမဂၠိုင်လုပ်အာဍုင်သေံ၊ လ္ရဵုကေတ်အဆက် UN တုဲ ဒဴတိတ်အာ ဍုင်မ္ရးအိုတ်ရ။ သ္ဂံင်ဗြဴတံလေဝ် တိတ်အာနူဗော် စိုပ်အာဌာန်သအာင်ဂၠိုင်တိုန်ရ။

စိုပ်သၞာံဒေါအ်ပန်ပှော် ၁၉၉၅ ကု နဝတတုဲ အခန်ကဏ္ဍဒပ်သ္ဂံင်ဗြဲဂှ် ယအ်စှ်ေအာမံင် သာသာ ညံင်ရဴတ္ရဲဆင်စှ်ေၜဳ အခိင်သဝ်တ္ရဲသဥ္ဇာမွဲကာလ သ္ရိတ်ဇြအာလဝ်ရောင်။ ဆဂး အပ္ဍဲကာလမွဲၜါသၞာံဏံ ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ ကလေင်ရာင်ဆာဲ ဍိုပ်ဍဴတိုန်ကၠုင်ဂှ် ဂွံတိုန်ဇြဟတ်ပၠန်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲတ္ရဲညးဗြဴမန်ဏံ ကလေင်ဗှ်သၞာ ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဲမွဲအတိက်မွဲအခိင်တေံတုဲ ပိုယ်ညးအဲတံ ပတိုန်စရာဲ သ္ပအဲပရဲ ရှ်ေသှ်ေဏာသၟးဟွံက အခန်ကဏ္ဍဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ ညံင်ဂွံကလေင်ယာတိုန်မုက်မာန်ဂှ် ညးညးအဲအဲ စွံစိုတ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်နက်တုဲ ဘိုင်ဂိုတ်ဂစာန်အိုတ်စိုအ်။
တင်နိဿဲ
-ဂျာနေဝ်ညးဗြဴမန် လၟေင် (၃/၉၈)
-စၟတ်သမ္တီရတုသြန် ဒပ်သ္ဂံင်ဗြဴ သၞာံ ၂၀၁၀
-လိက်ဇၟန် ကေုာံ ဂလာန်မရုဲစှ် နာဲထဝ်မန်