မိက်ဂွံဇူသၞိင်မ္ဂး

မၞိက်ရတ် (ကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်)
လိက်ပရေင်

တၞံဆု ဟွံမွဲတုဲအပ္ဍဲဒေသပိုယ် မုဒှ်မံၚ်ရော? ကလေၚ်ရံၚ်အာမ္ဂးလလောန်ကၠုၚ် ပွိုၚ် ၁၅-၂၀ သၞာံတေံမ္ဂး ဗြဴဂူဇၞော် ထပှ်တ္ရဲထပှ်ဗ္တံ ဍာ်ဇၞော်နွံကီုလေဝ် ဟွံဒှ်ဘဲကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ရ။ တိလာ်လေဝ် ဆဵုအောန်တဴဗွဲမလောန်ရ။ ဗွဲတၟေၚ်ဂှ် ဥတုရာသဳ နွံဒၟံၚ်ပိရ။ ကညၚ်၊ အခိၚ်ဗြဴ၊ မုဟ်ကျာ ဥတုရာသဳ အခိၚ်ညးဍေံကဵုဍေံ ကွာ်တဴအိုတ်ရ။ စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်တ္ရဲဏံဂှ် ဥတု မုဟ်ကျာ ညံၚ်ကဵုဟၟဲရ။ စၞးဂံက်ဂှ် ဂတဴကဵု ဗြဲဟေၚ်ရသှ်ေမံၚ်ရ။ အခိၚ်ကညၚ် ဂတဴ ၃၇ ဒဳဂရဳ စဵုစိုပ် ၄၀ နွံကၠုၚ်ရ။

ဗြဴဂူဇၞော်ကီုလေဝ် ဍာ်ဟွံဇၞော်ဟိုတ်ဍေံဂှ် တၞံဆုဇၞော်တအ်ဂှ် ဗြဴဂူစှ်ေဗာတ်ဟွံဂတာတ် ဍာ်ညံၚ်ဟွံစှ်ေအာ တိဗလးပြဟ်ဟ်မာန်ဂှ် ထိၚ်လဝ်ဍာ် ပွိုၚ် (၁) မိနေတ်၊ (၂)မိနေတ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူ ဍာ်တအ်ဟွံဂွံစှ်ေအာ နကဵုအသိၚ်ဂှ်ရ ဍာ်ဇၞော်ဂှ် စဵုဒၞာကဵုမာန်ရ။

ကလေၚ်သၟာန်လဝ် မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲတၠဂှ် မုဟိုတ်ကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်ပိုယ်ဍာ်ဇၞော်မံၚ်ရော? “ဒဵုတအ်ဂှ် တၞံဆုဟွံမွဲတုဲ ဗြဲဂူမ္ဂး ကောန်တိဂမၠိုၚ် ဗက်စှ်ေအကြာဍာ်တုဲ လုပ်စိုပ်ၜဳ၊ ၜဳဂှ် တိဒိုအ်တိုန် ကြုၚ်ၜဳတုဲ ကၠက် ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍာ်ဂှ်ဇၞော်” ညးဇၞော်မွဲတၠသ္ဂးရ။ ဟိုတ်နူဍာ်တတ်ဒၟံၚ်ဂၠံၚ် ကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်ဂှ်ရ ဗြဲဂူမ္ဂး ညးသၟာန်ပရိုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဍာ်တတ်မံၚ်ဟာ? အာကၠုၚ်ဂွံဟာ? ညးတၞဟ်သၟာန်ကၠုၚ်လၟိုန်ရ။ ဒှ်တၚ်အခက်အခုဲ သွက်ညးဒေသသၟးဟွံက ဍေံဆက်စပ်ကဵု သွက်ညးဂမၠိုၚ်ရောၚ်။

ဒေသမန်ပိုယ် အပ္ဍဲဍုၚ်ရေဝ် ဍာ်ဇၞော်ဗၠိုက်ဒှ်ကၠုၚ်။ အကာဲအရာဗြဲဂူ ၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵုဟွံသေၚ် ဍာ်ဇၞော် လေၚ်ဒိုက်ဂၠိုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်။ ကွာန် ဟံဂါံတအ်မ္ဂး ဇၟာပ်ပ်ဗြဲဂူမ္ဂးဍာ်ဇၞော်တွဵု ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

“သဲဖြူကုန်း” မုတ္တမ ဒဵုလာ်တုဲ မၞိဟ်ချိုတ်အာ အတိုၚ်မွဲကၟိန်သ္ရိလေဝ် ဂွံဆဵုကၠုၚ်။ ကျာ်သာၚ်လာန်လေဝ် လောန်ကၠုၚ်သၞာံတုဲတေံ ဒဵုလာ်စှ်ေကၠုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်နမတ်ရ။ ဒဵုဏံဂှ်ဒၟံၚ်ကၠုၚ်သၞာံဗွဲမလံလး ကာဖာရောၚ်။ မုဟိုတ်ဟွံလာ်တုဲ စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်လၟုဟ်မှ ဂွံလာစှ်ေအာဂှ် ဒးသ္ရဳဂၠိပ်ပါ်ပါဲထေက်ရ။

ဒးလပိုတ်ကျာမလံၚ် သၞာံဏံ ၂၀၀၇ နာဂေတ်၊ မၞိဟ်ချိုတ်အာ ကဵုကိုဋ်လက် နူပရိုၚ်ဂွံမိၚ်ကေတ်ကီုရ။ မၞိဟ်အလုံ မွဲဍုၚ် စိုတ်ဟွံမိပ်၊ ဂဟုံစိုတ်သွက်ညးဒေသတအ်ဂှ်ရ။

သၞာံဏံ  မေ ၁၄၊ ၂၀၂၃ ရခိုၚ် – စစ်တွေ ဒးကျာ အတိုၚ်ဍုၚ်မွဲ လေၚ်ဒိုက်အာ ဂွံဆဵုကေတ်ရ နူဌာန်ပရိုၚ်နာနာ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

ဗြဲဗီုဍေံအခိၚ်ဍေံဂူ၊ လပိုတ်ကျာ ဗီုဍေံဍေံကၠုၚ် တၟော်ရံၚ်ကေတ်မ္ဂး မုလေဝ် ဟွံဆေၚ်ဆက် သက်သက် မၞိဟ်ဓမ္မတာမွဲ ထေၚ်ကေတ်မာန်မံၚ်ရောၚ်။ ဗီုလဵုဂွံဒှ်ဗီုဏံရော?  ဒးဟီုပတိုန်ထ္ၜးပၠန်ရောၚ်။

အရေဝ်ညးတမၠာတအ်ဟီုလဝ် “ဆုဒးပတှ်ေဘိုၚ် ဘိုၚ်ဒးပတှ်ေဆု” (ကိုၚ်းကျွန်းမှီ ကျွန်းကိုၚ်မှီ) တၞံဆုနွံဒၟံၚ်လတူ တ္ကအ်တအ်ဂှ် ပိုယ်ပါ်ထပိုၚ်ထောံ ဖအိုတ်မ္ဂး တိတအ်ဂှ် ဟွံကၟောန်တုဲ လာ်စှ်ေအာအိုတ်ရ။

တၞံဆုတအ်ဂှ် ဒှ်မတိတ်ကဵု Oxygen တုဲ သေတ်ကေတ် (Carbon dioxins) မဒှ်ရ။

တၞံဆု မွဲဨကဂှ် ဍေံသေပ်ကေတ် ကာဗေါန်တိုၚ်အံက်သိုက် (Carbon dioxins) ပွိုၚ်မွဲသၞာံ ကာ ဂြိပ်လဝ် (၂၆၀၀၀)တိုၚ်မာန်မံၚ်ရောၚ်။ အခိၚ်ကာလ တၞံဆုအောန်ကၠုၚ်မ္ဂး ညးမသေတ်ကေတ် ဓါတ် ကာဗေါန်တိုၚ် အံက်သိုက် (Carbon dioxins) အောန်ကၠုၚ်တုဲ ဓါတ်ကတဴလေဝ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ် လၟေၚ်ၚ်သၞာံရ။ ဓါတ်ကတဴဂၠိုၚ်ကၠုၚ် မ္ဂး သွက်ဒၞာဲဓါတ်ကတဴ ဂွံကလေၚ်ဂံက်ဂှ် အတိုၚ်သဘာဝဟေၚ် ကျာဂံက်က်ဂမၠိုၚ် ဒးဗဘိုၚ်ဗပေၚ်ကဵု ဒၞာဲကတဴ ဂၠိုၚ်ဂှ်ရ။ ကျာမနွံဒၟံၚ် အပ္ဍဲဗလးတိ ၜဳသၟာသၟိတ်တေံဂှ် ဒးလုပ်ပေၚ်ကဵု ဒၞာဲဂတဴအိုတ်ရ။ ဂတဴဂှ်ဂၠိုၚ်လောန်မ္ဂး ကျာဂံက်က်ဂမၠိုၚ် ဂြိပ်ကၠုၚ်ကဵုအသိၚ်အိုတ်တုဲ မ္ဒးပပေၚ်ကဵုဒၞာဲ ကတဴတုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကျာမလံၚ်ရ။ ကျာမလံၚ်တအ်ဂှ် လ္ပာ်လတူပိုတ်ဟွံလေပ်ရ။ ဍေံဒှ်တုဲမ္ဂး မ္ဒးတပ် ဗလးတိတုဲမှ အသိၚ်ဍေံအိုတ်ရရောၚ်။

“ပၟတ်ဒှ် ကျာဒှ်” အရေဝ်ဝွံ ညးအရာပ်တအ်လေဝ်ဟီုဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ပိုယ်စံၚ်ခၟိက်မွဲဂအုံ ကိုပ်ကၠာဂှ် မုကျာလေဝ်ဟွံမွဲ ဆ္ဂးစံၚ်တုဲဗာတ်ဟွံဂတာတ်ဂှ် ဒှ်တိုန်ကျာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ဒှ်ကျာဂှ် ဂတဴတိုန်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဓါတ်ကျာ ဂံက်က်တအ်ဂှ် ဂြိပ်ဗပေၚ်ကဵုဂှ်ရ ကျာ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

မၞိဟ်ပိုယ် တုပ်နဲဥပမာဏံကီုရ။ ဂတဴတိုန်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဒးဂပိုတ်ကဵုကျာ ဓါတ်ကတဴ ဂွံစိုပ် (၃၈ ဒဳကရဳ သေဲသဳယာပ်) ဓါတ်ကတဴဓမ္မတာဏံရ။ ဒးသုၚ်ဍာ်တအ် နာနာ မ္ဒးပပေၚ်ဓါတ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ။

ဂၠးတိပိုယ်လေဝ် ဗီုပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ကိုပ်ကၠာဂှ်ရ ဟိုတ်ဓါတ်ဂတဴဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ဇကုဍေံဂှ် ဒးဂပိုတ်ဍေံဂပိုတ်ကျာ၊ သုၚ်ဍာ်၊ ဒးဂ္ဇံစှ်ေ အလဵုလဵုဇကုညးတေံတုဲ မၞိဟ်တန်တဴဒၟံၚ် လတူညးတေံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် ဒးဒိုက်အိုတ်ရ။

ပိုယ်လေဝ် ညးမတန်တဴဒၟံၚ် အပ္ဍဲဂၠးတိပိုယ်မွဲတၠကီုတုဲ တာလျိုၚ်သွက်ပိုယ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်ဂှ် နွံမံၚ်သီုညးဖအိုတ် ရ။ မုပိုယ်ကၠောန်မာန်ရော? ဟီုမ္ဂး လောဲအိုတ်ဂှ် တဵုတၞံဟေၚ်ရ။

အရေဝ်ညးတမၠာဟီုလဝ် “မိက်ဂွံ မိပ်မွဲတ္ရဲ သုက်အရက်၊ မိက်ဂွံ မိပ်မွဲသၞာံ စှ်ေဒၞာဲအိန်ထံၚ်၊ မိက်ဂွံ မိပ်မွဲအာယုက် မ္ဂး တဵုတၞံဆု” သ္ဂးလဝ်ရ။ ခေတ်ကာလပြံၚ်လှာဲအာကီုလေဝ် မိက်ဂွံမိပ်မွဲအာယုက်တဵုတၞံဂှ် ဆလအ်မှလေဝ် Date out အာဟွံဒှ်ဏီ။ မိက်ဂွံထပ်ပပေၚ်ကဵုမရေဝ်ဏံညိပၠန်ဂှ် မိက်မွဲအာယုက်သၟးဟွံက မိပ်သီု ကောန်ဗွဲကြဴ စဴဗွဲဂတးဏီရ။

တဵုတၞံဆု မုဂွံဂုဏ်ဖိုလ်ရော? ယဝ်ပိုယ်ကျောဝ်ရံၚ် ဗုဒ္ဓဘာသာပိုယ်မ္ဂး ဒှ်ညးမကၠောန် ထာဝရ ကုသိုလ်သ္ဂးလဝ်ရ။ ဂွံဒုၚ်စဂုဏ်ဖိုလ် ပြဟ်ဟ်မာန်ဂှ် တၞံဆုနွံမ္ဂး ဟွံကတဴကတာန်ရ။ ကလိဂွံဓါတ်ကျာ ဗွဲမသအးဇ္ရးရ။

ဂၠးတိပိုယ်ဏံမုက်နွံဗ္ၜတ်  (၁၉၇)တာန် (စတုရန်မိုၚ်ပေါၚ်း) နွံတုဲ ဧရိယာဍာ် (၁၄၀)တာန်(စတုရန်မိုၚ်ပေါၚ်း)၊ ဧရိယာတိနွံ (၅၇) တာန် မဒှ်ရ။ ဍာ်ဂှ် ၃ ဂအုံ တိမွဲဂအုံနွံမံၚ်ရ။ တိဍာ်တအ် ဟိုတ်နူသဘာဝဍေံကဵုဍေံ ကိတ်ညဳဒှ်သဟဇာတတုဲ ဒၟံၚ်တန်တဴမံၚ်ရောၚ်။ သွက်ဂွံဒှ် သဟဇာတ ညးမထိၚ်လဝ်ဂှ် တၞံဆု ဒှ်တမ်ရ။ တၞံဆုဝွံ ဒှ်အထံက်အရီုကဵု ဘဝမၞိဟ် အရာအိုတ်သီုဟီုစဂွံရ။

သက္ကရာဇ် ၁၉၆၀ ညးမကလိဂွံလာဘ် နိုဗလ်နူဍုၚ်ပြၚ်သေတ် ဂျေဝ်သဳရဳဨတေက် ဂှ် စမ်ၜတ် သ္ပလဝ်သုတေသန နကဵုကၞိနွံမံၚ်ရ။ ကၞိမွဲဂှ် စွံလဝ်ပ္ဍဲ ကဠာဖါန်ကၟာတ်လဝ် စွံလဝ် ပထောၚ်ကျာ ၜိုတ်လုပ်ညိညိ၊ ဖါန်ဒုတိယဂှ် စွံလဝ် တၞံပ္ကဴမွဲဍောၚ်၊ တတိယဂှ် သီုကၞိသီုပ္ကဴစုတ်လဝ်တုဲ ကၟာတ်စွံလဝ်ရ။ စွံလဝ် လအ်မွဲၜါသတ္တဟဂှ် ကဠာပထမ ကၞိ၊ ဒုတိယ တၞံပ္ကဴ ချိုတ်အာတုဲ ကဠာတတိယဂှ် သှ်ေမံၚ်ရ။ ဣဏံဂှ် သက်သဳ သတ္တံကဵု တၞံဆု ဂွံဂျိုၚ် ဗ္ဒဗ္ဒာဲမံၚ်ညးသ္ကအ် နမတ်ရ ဂွံဆဵုကေတ်နဇိုၚ်နတဲရ။

တၞံဆုဂကူဂၠိုၚ်ၚ် မဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ဂြိုပ်ရ။ ဂြိုပ်မ္ဂး မဒှ်ဋ္ဌာန်ဒၞာဲ တၞံဆုနာနာ သတ်တိရိစ္ဆာန်နာနာတအ် ဒၟံၚ်တန်တဴမံၚ်တုဲ မဒှ် ပွဳပွူဋ္ဌာန်မွဲလေဝ် ဟီုဂွံရ။

သတ်အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုယ် သတ်ဗမဴတှ် နွံ ဂကူ – ၃၀၀၊ သတ္တၜေါန်အာ(တွားသွားသတ္တဝါ)  ဂကူ -နွံၜိုတ် ၃၀၀၊ သတ်ဂစေံနွံ – ဂကူနွံ ၁၀၀ နွံတန်တဴဒၟံၚ်တုဲ မပ္တံကဵု မ သတ်ပ္ကဴ နွံ ၇၀၀၀ မဒှ်ရ။ သတ်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် သ္ပပဓါန်ကဵုဂြိုပ်ဆုတအ်တုဲ ဂျိုၚ်တဴအိုတ်ရ။

အကာဲအရာဂြိုပ် အုပ်ဓလီုလဝ် အလုံဍုၚ်ပိုယ်မ္ဂး ကိုပ်ကၠာနူဟွံဂွံဗၠးၜးဏီဂှ် ဂြိုပ်ဆု အုပ်ဓလီု နွံ ၇၀ %တုဲ စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၉၈၀ ဂှ်သှ်ေ ၄၇% (လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဂြိုပ်ဆု နူဍုၚ်ပတိတ်)။ လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကုလသမ္မဂ္ဂမ္ဂး နူသက္ကရာဇ်သၞာံ ၁၉၉၀ စိုပ် ၂၀၁၀ ပွိုၚ်(၂၀)သၞာံဏံဂှ်မ္ဂး ဂြိုပ်ဆု လေၚ်အာ ၁၉ % သ္ဂးလဝ်ရ။

ဂြိုပ်ဆုလေၚ်အာဂၠိုၚ်ဗာတ်ဟွံကတာတ် အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုယ် မုဒှ်အာရော? ကလေၚ်သ္ရဳဂၠိပ်ရံၚ်မ္ဂး ရဲကောန်ဍုၚ် ပိုယ်တအ် ဒးဒုၚ်ဒဏ် သဘာဝအိုတ်ရ။ လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဍုၚ်မဒးဒုၚ်ဘဲအန္တရာယ် သဘာဝဂၠိုၚ်အိုတ် ဍုၚ်ပိုယ် ပါလုပ်မံၚ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဟီုဂးပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။

တၞံဆုနွံမ္ဂး ဗြဲဂူ ။ ယဝ်ဒေသဂှ် တၞံဆုဟွံမွဲအောန်မံၚ်မ္ဂး ဗြဴဟွံဂူရ။ ဒၞာဲဗြဲဟွံဂူ ကန္တရဗတဳ ဆာဟာရ အပ္ဍဲ အာဖရိက၊ ကန္တရ ဗတဳ အာတကမ ဍုၚ်ချဳလဳ ( Atacama Desert in Chile) ဒၞာဲတုပ် ဥပမာဗီုဏံကီု ဗြဲဟွံဂူ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဒၞာဲဏံတအ်ဂှ် ဂတဴ ကတာန်ဗွဲမလောန်တုဲ ဗြဲဟွံဂူရ။

ဟိုတ်ဗြဲဂွံဂူ အတိုၚ်တၠပညာသိပ္ပံတအ် ပတိုန်ထ္ၜးဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲပွဳပွူပိုယ်တအ် ဂတဴကၠုၚ်မ္ဂး ဓါတ်ဍာ်တအ်ဂှ် ဒှ်အာသၟုဟ်ဍာ်တုဲ တိုန်ကၠုၚ်လတူကျာရ။ တုပ်ညံၚ်ရဴ ဍုန်ဍာ်ဂမ္တဴကီု သၟုဟ်ဍာ် ဗာန်မံၚ်လတူကၟဳဍာ်မဒှ်ရ။ နူဓါတ်သၟုဟ်ဍာ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ သၠုၚ်တိုန်မ္ဂး ဂံက်ကၠုၚ်တုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် မတ်ဗြဲ၊ နူမတ်ဗြဲမွဲကဆံၚ် လေၚ်သွဝ်တုဲ ကလေၚ်ဒှ်အာဗြဲ၊ ဗြဲဂူစှ်ေကၠုၚ် မဒှ်ရ။

ဒၞာဲဂြိုပ်ဆုနွံတအ်ဂှ် ဓါတ်အံၚ်သဳဂျောန်(Oxygen)နွံဂၠိုၚ်တုဲ သၟုဟ်ဓါတ်ဍာ်တိုန်ကၠုၚ်နူဂြိုပ်ဆုတအ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဓါတ်သၟုဟ်ဍာ် နူကဵု ဝဳတအ်လေဝ် သ္ရဳသဝ်ပံၚ်ဗစိုပ်ကၠုၚ်ကဵု ဓါတ်သၟုဟ်ဍာ်နွံလတူဂြိုပ်ဆုတုဲ ဒၞာဲတၞံဂြိုပ်ဆုဂၠိုၚ်ဂှ် ဗြဲဂူဂၠိုၚ်၊ ဥတုရာသဳမှာန် ကၠုၚ်မဒှ်ရ။

နူတၞံဆု ပတိတ်ဒၟံၚ် ဂဥုဲတပ်ဗျနူတၞံဆု ၇၀ %နွံရ။ အပ္ဍဲကဵု လိက်ဗုဒ္ဓဘာသာပိုယ်မ္ဂး အာစာသဝ် ဇဳဝက ဟီုလဝ်ဂှ် “တၞံ ဟွံဒှ်ဂဥုဲ ညးဟွံဆဵု” သ္ဂးလဝ်ရ။

ညးမဗ္ဒဗ္ဒာဲ ဂြိုပ်တအ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် သတ်ဂြိုပ်တအ်မဒှ်ရ။ ဟိုတ်နူသတ်ဂြိုပ်တအ်နွံတုဲ ဂုဏ်ဖိုလ်နွံဂှ် ကၠေၚ်ရာဲတိ ပိုယ်ဝါဲခိုဟ်တုဲ မုတဵုတဵု ဂျိုၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူအိက် သတ်ဂြိုပ်တအ်ဂှ် စၟ ဘတ်ဒဳရဳယာ (Bacteria) ကဵုဖိုလ်ကဵု မၞိဟ်တအ် ဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ်ရ။ တၞံဆုတအ် ဂွံသတ်ပၟဝ်ပ္ကဴဂှ် ညးကၠောန်သ္ပမံၚ်တအ်ဂှ် စၟဠိလော် (လော်လာ)၊ ဂစေံတအ်ပလောံကဵု မွဲဒၞာဲကဵုမွဲဒၞာဲအိုတ်ရ။  စၟ ဘတ်ဒဳရဳယာ (Bacteria) ဂၠိုၚ်မ္ဂး တဵုလွဳစမ္ဂး ဟွံဒးစၟ၊ ဟွံဒးသုၚ်ဂဥုဲ ဂစိုတ်စၟအိုတ်ရ။ တၞံဆု ဟွံမွဲမ္ဂး စၟတံ တန်တဴဟွံမာန်တုဲ စဵုဒၞာကဵဵု ဟွံမာန်ဂှ်ရ ဇၟာပ်တဵုလွဳ ဒးသုၚ်ဂဥုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။

အခိၚ်ကာလ ဂြိုပ်ဟွံမွဲမ္ဂး သတ်တိရိစ္ဆာန်ဏံလေဝ် တန်တဴဟွံမာန် ဍေံတအ်လေဝ် ဒးချိၚ်ပြံၚ်အာအိုတ်ရ။ သတ်ဂြိုပ်ဍုၚ်ပိုယ် မဗဳဇအောန်န် (ရှားပါးမျိုးစိတ်) ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒဴလုပ်အာ ဂြိုပ်သေံဗွဲမဂၠိုၚ် ညးကၠိုဟ်ဂၠာဲ စပ်ကဵုသတ်ဂြိုပ်မွဲတၠ ဟီုသ္ဂးလဝ်နွံရ။

ဂလိုၚ်လဵုဟီုဟီုမံၚ်ဂတဴကီုလေဝ် အပ္ဍဲဒေသပိုယ်ဂှ် မိက်ဂွံဓါတ်ပၟတ် လလဳတုဲ ဗစူတိုၚ်ပၟတ် ဖေက်ဒးဇုတ်ပၟတ်သ္ဂးတုဲ တၞံဆု မုဆေၚ်စပ်ကဵု တိုၚ်ပၟတ်တအ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ပပိုၚ်ထောံ ဟွံအောန်။ တၞံဆုဟွံမွဲတုဲ ပံက် ပါန်ကာတုဲ ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ညးတအ်ကရေတ်ကသဝ်မံၚ် သၞာံဏံဂတဴကွေဟ်ဟ် သ္ဂးအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး ပၟတ်ဓါတ်လလဳဟွံမှာန်တုဲ ဇၟာပ်ပ်ဒၞာဲမအာ ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ကောန်သၟိၚ်ဗြဴ ဒးဂပိုတ်ဒၟံၚ်နှိက်အိုတ်ရ။ တၞံဆုဟွံမွဲတုဲ ဓါတ်ကျာတအ်ဂှ်လေဝ် ဂတဴဂတာန်ဗွဲမလောန်ရ။

ပ္ဍဲအခိုက်အလိုက်မန်ပိုယ်တအ် ညးတအ်အာဂြိုပ် ဆဵုတၞံဆုဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ခၜုက်စွံလဝ် သ္ရိဗဇုနွံရ။ ဟိုတ်နူ သ္ရိဗဇုဂှ်တုဲ တၞံဆုဇၞော်ဇၞော်တအ်ဂှ် ညးမွဲလေဝ်ဟွံဂံၚ်ကုတ်ထောံရ။ ဖေက်ညးတအ်ရပ်စလေဝ် ဒှ်မာန်တုဲ တၞံဆုတအ်သှ်ေၜက်ကၠုၚ်ရ။ ဣဏံဂှ် အခိၚ်ကၠာတေံ ဗီုပြၚ်ညးတအ် ထိၚ်ဒဝ်ဂြိုပ် ဒှ်မာန်ရ။

ဂြိုပ်ဂွံအောန်၊ ဒးဆောံလေၚ်အာကီု ထိၚ်ဟွံမာန်ကီုဂှ် ဍေံဆက်စိုပ်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သီုဖအိုတ်ရ။ နူဍုၚ်လလောၚ်တြး (မြေလွတ်မြေရိုၚ်း ဥပဒေ)တုဲ နူဂြိုပ်ဂှ် ဒှ်ဂူသီုဖအိုတ်ဂးဂှ်ရ။ တၞံထၜိုတ်တအ်ဂှ် ဒှ်တၞံဆုကီု ဂကူဍေံဂှ် ဒှ်ဓါတ်ဂတဴဂၠိုၚ်ရ။ ဓါတ်ဍာ်လေဝ် ဍေံဇြေတ်ကေတ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဂြိုပ်မ္ဂးဂှ် တၞံဆုမွဲဂကူဓဝ်နွံမ္ဂး ဒှ်ဂြိုပ်ဟွံသေၚ်ရ။

တၟော်ရံၚ်ကေတ်ဍုၚ်လိုက်ပိုယ်မ္ဂး ဍုၚ်ပိုယ်မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ် ဂြိုပ်ဆုမ္ဒးလေၚ် အတိုၚ်မွဲဂၠးကဝ်ရ။ နူကဵု ဂကောံကုလသမဂ္ဂဂှ် အပ္ဍဲအရာ သွက်ဂွံကလေၚ်ပေၚ်စုတ် အပ္ဍဲဂၠးတိပိုယ်မာန်သ္ဂးတုဲ ဇၟာပ်ညးက္ဍိုက်က္ၜၚ်ကျာ တအ်ကေတ်အကံက်တုဲ ကၠောန်ပတိုန် သွက်ဂွံတဵုတၞံတအ်နွံရ။ သွက်ဂွံတဵုတၞံဆုဂှ် အလုံဂၠးကဝ်သ္ဂးတုဲ သ္ပစၟတ်သ္တီတ္ရဲ ဂျူလာၚ် ၇ (July 7) လၟေၚ်ၚ်သၞာံ ကၠောန်လွဳပရာကၠုၚ်တ္ရဲ တဵုတၞံဆုအိုတ်ရ။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ သွက်ပွဳပွူပိုယ်ဂွံသာယာ သပ္ပါဲမာန်ဂှ် ဇၟာပ်ညးအဲ တာလျိုၚ်နွံမံၚ်ရောၚ်။ အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုယ်ဂှ် လၟေၚ်သၞာံ တဵုမံၚ်တၞံဆု သွက် (၁)တာန်ဟီုကီုလေဝ် တၞံဆုတအ်ဟွံတိုန်၊ ဟွံဒှ်ကမၠောန်ရ။ တဵုတၞံဆု သွက်ဂွံတက်ဗီုသၟးမ္ဂး တၞံဆုတအ်ဂှ်ဟွံဂျိုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဇၟာပ်ညးဂှ် ဒးတီဂုဏ်ဖဵုတၞံဆုတုဲ တဵုတုဲမ္ဂး ဒးလွဳလွတ်ဍေံမှ ဒှ်ဂုဏ်ဖိုလ် သွက်ဒေသကီု သွက်ညးအနာဂတ်ကောန်ဗွဲဂကြဴပိုယ်တအ်ရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜးဏာရအဴ။